De 24 genomineerden om toe te treden tot de ploeg van voorzitter Barroso leggen dezer dagen ’toelatingsexamen’ af. Het EP houdt in Brussel met elk van hen afzonderlijk een hoorzitting en mag met behulp van zo’n drie uren durende ondervraging toetsen of de betrokkene voldoende kwaliteit in huis heeft voor de beoogde functie.

De confrontatie met Kroes, die is voorgedragen voor de zware portefeuille van Mededingings- ofwel Concurrentiebeleid, had een ietwat beladen karakter gekregen door de voorafgaande discussie over haar nauwe relaties, in de vorm van een waslijst van commissariaten, met het bedrijfsleven. Kan zij, gezien die intensieve contacten, wel onpartijdig oordelen bij beslissingen over fusies, overnames, staatssteun en kartelafspraken? luidde de twijfel binnen de linkse fracties.

Veel nieuws leverde de gedachtewisseling met de volksvertegenwoordigers niet op. Kroes (63), die meest in het Engels sprak, leek aanvankelijk nogal gespannen, maar eenmaal pratend herwon zij snel haar zelfverzekerdheid.

Ze was er uiteraard op voorbereid de kritiek in de genoemde, cruciale kwestie van mogelijke belangenverstrengeling te pareren en ging er in haar openingswoorden dan ook meteen op in. In alle helderheid beloofde zij: „Ik zal onafhankelijkheid en onpartijdigheid betonen. Het gaat er niet om wat iemand vroeger heeft gedaan, maar om wat die persoon in de toekomst doet.” Daaraan voegde zij verder toe dat zij haar diversiteit aan professionele ervaring, in de politiek, in wetenschappelijke kringen en in de zakenwereld, beschouwt als een belangrijk pluspunt voor haar opereren in de nieuwe baan.

De Franse socialiste Berès, die de vergadering leidde, vroeg zich hardop af of Kroes misschien door de jaren heen niet te veel kennis had vergaard. De voormalige VVD-minister reageerde: „U ziet mijn glimlach. Het is voor het eerst in mijn leven dat mij dit wordt aangewreven. Kennis zie ik juist als het allerbelangrijkste element om goede besluiten te kunnen nemen.”

Een- en andermaal benadrukte zij dat zij inmiddels alle banden met het bedrijfsleven heeft doorgesneden en dat zij -een unieke toezegging- na haar ambtstermijn bij de EU geen werkzaamheden meer zal verrichten bij welke onderneming dan ook. „Ik ben zeer ver gegaan. Meer heb ik niet”, aldus Kroes, die in Brussel de Italiaan Monti opvolgt. Bovendien ligt in een gedragscode vast dat zij een dossier over een bedrijf dat zij als ex-toezichthouder van nabij kent, overdraagt aan een collega. Maar, zo liet zij weten, gaat het om de complete sector waartoe zo’n vennootschap behoort, dan houdt zij de regie in eigen hand.

Alleen Meijer van de SP en klokkenluider Van Buitenen van de lijst Europa Transparant kozen voor een ramkoers en uitten beschuldigingen over schandalen en laakbaar handelen in het verleden. De sociaal-democraten en de groenen deden daar uitdrukkelijk niet aan mee. Meijer suggereerde vriendjespolitiek en Van Buitenen had het onder andere over smeergeld.

Kroes deed het af als „ongefundeerde aantijgingen.” „U verdraait de feiten”, wierp zij Meijer tegen. En, nog feller, richting Van Buitenen: „Op dit soort insinuaties wens ik niet in te gaan. U moet met bewijzen komen. Tot nu toe hebt u dat in geen enkel geval gedaan.”

Het bleef wat deze onderwerpen betreft bij een oppervlakkige uitwisseling van onvriendelijkheden. De opzet van de hearings, met een reeks vragenstellers die elk over slechts een zeer beperkte spreektijd beschikken, leent er zich nu eenmaal niet voor een zaak uit te diepen. Ze kreeg een forse steun in de rug van de EP-leden van de VVD, die de verdachtmakingen aan haar adres aanmerkten als „laster en achterklap.”

Overigens erkende Kroes voluit dat zij wel eens fouten heeft gemaakt. In haar inleidende beschouwing zei ze het zo: „Ik kan terugzien op veel successen, maar ook op veel teleurstellingen. Ik heb echter meer geleerd van mijn mislukkingen dan van mijn successen, want bij falen analyseer je hoe je een herhaling daarvan kunt voorkomen.” En later: „Wie mij beter kent, weet dat als ik een fout bega, ik dat toegeef. Ik heb fouten gemaakt, maar niet de lijst van de heer Van Buitenen, zeker niet. De achttien punten die hij naar voren brengt, zijn niet de waarheid.”

Ondanks pogingen van diverse parlementariërs, gaf zij aanvankelijk geen bevredigend antwoord op de vraag wat zij zal doen als de afweging van het EP over haar geschiktheid voor het beheer van de portefeuille Mededinging negatief uitpakt. Formeel kan deze instelling alleen het team als geheel afwijzen en niet een individueel lid ervan.

Na aandringen, zette zij uiteen: „Als u een kandidaat niet steunt, moet u onderbouwen waarom niet. Als u een soort argumenten gebruikt als: ze heeft een bankrekening in Zwitserland -wat niet waar is- dan zal ik gewoon als commissaris aantreden. Zijn er andere redenen in het geding, dan zie ik daar vanaf. Het gaat om een beoordeling van het werk.”

Het lijkt er echter op dat grote zorgen over haar benoeming niet nodig zijn. Een meerderheid schaart zich waarschijnlijk achter de kandidatuur van de Nederlandse politica.