Op Schiphol heerst de rust van een maandagmorgen in november. Op de stoelen in de vertrekhal hangt hier en daar een verdwaalde reiziger. De klinische stemmen uit de luidsprekers zijn helder te verstaan. Alleen de verscherpte veiligheidscontroles behoren niet tot de normale gang van zaken. Persoonlijke gegevens trekt men nauwkeurig na en er is veel ”blauw” aanwezig.

Schiphol is de plaats waar ds. Van der Heijden sinds een halfjaar werkzaam is als geestelijk verzorger bij de Koninklijke Marechaussee. Hij heeft 1200 tot 1400 werknemers onder zijn hoede. „Je bent een luisterend oor”, verklaart de predikant, wiens marechaussee-uniform niet doet vermoeden dat hij zielenherder is. „Ik ga bij iedereen langs voor een kletspraatje, maar niet op de traditionele manier. Buitenkerkelijken zijn vaak allergisch voor het woord geloof, door negatieve ervaringen in het verleden. Ze zijn er zich echter vaak wel van bewust dat er wat is tussen hemel en aarde. Iedereen heeft een drijfveer en men moet de gelegenheid krijgen dat verhaal te vertellen.”

Aanknopingspunten in het gesprek zijn de dagelijkse werkzaamheden. Ds. Van der Heijden: „In het gemeentepastoraat komt religie in de vrije tijd ter sprake. Dat zet een stempel op de contacten. Ik spreek mensen tijdens hun werk, waaraan ze vaak hun identiteit ontlenen. Het eerste wat men vraagt is toch: Wat doe je eigenlijk?”

Artikel 6
Adrianus Gerardus van der Heijden werd in 1950 geboren in Soest. Twintig jaar later ging hij theologie studeren in Apeldoorn. „Ik wilde een beroep hebben dat de moeite waard zou zijn, geen toevallig middel om geld te verdienen. Op mijn lijstje stond: bezig zijn met en in het Evangelie.”

Na zijn studie werd ds. Van der Heijden predikant in Veenwouden (1976-1980), waarna hij werd afgezonderd naar artikel 6 KO als krijgsmachtpredikant. „Ik heb een kerkdienst gehouden op 100 meter onder de zeespiegel”, glimlacht ds. Van der Heijden. „Na afloop zeiden de mannen tegen me: „Dat was wel heel erg plechtig.” Ik moest aansluiting vinden bij hun taalgebruik en gedachtewereld en dat kon alleen door te beginnen met wat hen bezighield. Een preek over rechtvaardigheid door het geloof of de verzoening, zoals ik die in de gemeente hield, paste daar niet bij.”

Datheen
In 1983 nam ds. Van der Heijden een beroep aan naar Zaandam. Hij omschrijft de tijd daar als „goede jaren. In die kleine gemeente van nog geen 250 mensen kon ik helemaal mezelf zijn. Ik kreeg ruimte om dingen te doen en te zeggen.”

In die periode schreef hij het computerprogramma ”Kerklied”. Het programma bevat allerlei psalmen, liederen en gezangen die op snelle wijze in een liturgie gezet kunnen worden. Van Datheen tot opwekking, van de oudste tot de nieuwste vertalingen. Dit programma maakt volgens ds. Van der Heijden het handmatig tikken van liturgieën overbodig.

Weer in dienst van het leger (1989) werd ds. Van der Heijden in 1994 uitgezonden naar Srebrenica en twee jaar later naar Bosnië. „In een dergelijke periode word je teruggeworpen op jezelf. De sociale contacten veranderen. Bestaande relaties zijn na afloop van de maanden van afzondering altijd anders dan toen men vertrok. De één komt tot de conclusie dat zijn vrouw ontzettend veel voor hem betekent en een ander besluit om maar een punt achter de relatie te zetten. Iedereen gaat zich afvragen wat het belangrijkste is in dit leven.”

Na 25 jaar predikantschap leeft bij ds. Van der Heijden nog steeds de overtuiging waarmee hij het ambt aanvaardde. „Mensen iets over God vertellen. Dat gaat bij stukjes en beetjes. Ik hoop dat ik mensen een klein beetje licht op hun pad heb mogen brengen. Niet door hoogdravende woorden en gevoelens, want daar doe je in de praktijk niet veel mee. Het meeste wordt juist bereikt door realistisch te zijn en dicht bij het alledaagse te blijven.”

Bolletjesslikkers
Bij de balie waar onder meer de gegevens van verdachte personen worden nagetrokken, staat ds. Van der Heijden even stil om zijn visitekaartje uit te delen. Het is er nu rustig, maar over een uur verwacht het personeel de beruchte ”Bonaire-Curaçao-lijn”. Dan maken bolletjesslikkers hun opwachting, met roodomrande ogen en ziek van voedselgebrek.

Om met elk facet van het werk van de marechaussee op Schiphol kennis te maken, heeft ds. Van der Heijden wel eens assistentie verleend bij het uitpakken van de kilo’s cocaïne die de zogenaamde ”backpackers” in grote plakken op hun lijf dragen. „Ook dat zie ik een gemeentepredikant nog niet gauw doen.”

De predikant is sinds maart geestelijk verzorger op Schiphol. Morgen treedt er een tweede in dienst, een rooms-katholieke aalmoezenier. De krijgsmacht maakt bij het aanstellen van verzorgers geen fundamenteel onderscheid in godsdienst of levensovertuiging, zegt ds. Van der Heijden. Geestelijke verzorgers zijn per definitie oecumenisch bezig. De krijgsmacht heeft bijvoorbeeld ook vier Joodse rabbijnen in dienst. Binnenkort krijgt men er een imam bij. „De krijgsmacht zou ook het ”het grensgebied tussen kerk en wereld” genoemd kunnen worden, zegt ds. Van der Heijden. „Een inmiddels overleden krijgsmachtpredikant had het altijd over Gods eerste en laatste greep naar de mens. Mensen kunnen bij de krijgsmacht voor het eerst in aanraking komen met het Evangelie, en anderen, die innerlijk al afstand van het geloof hebben gedaan, lopen er weer tegenaan. Als legerpredikant heb je nog een ingang, in tegenstelling tot een ’normale’ dominee.”

Angst
De regels op Schiphol zijn na de aanslagen van 11 september in de VS aangescherpt. „Mocht men nog wel eens aan het belang van de marechaussee op de luchthaven twijfelen; nu is er geen discussie meer mogelijk”, zegt ds. Van der Heijden.

Ds. Van der Heijden heeft niet te maken met bange passagiers, die komen voor rekening van het luchthavenpastoraat. Wel merkt de predikant op dat mensen doordraven in hun angst. Om die reden heeft hij na de aanslagen veel uit het bijbelboek Openbaring gepreekt. „Omdat God alles in Zijn hand houdt, wat er ook gebeurt.”