De Commissie Gelijke Behandeling oordeelde eind vorige week dat de gemeente Leeuwarden in strijd met de wet heeft gehandeld door van een zittende ambtenaar van de burgerlijke stand te eisen dat ze homohuwelijken sluit. De commissie gaf aan dat gemeenten dat ook niet van nieuw te benoemen ambtenaren mogen eisen.

CDA, ChristenUnie en SGP vinden dat staatssecretaris Kalsbeek van Justitie die uitspraken in een brief aan alle gemeenten moet voorhouden. Uit onderzoek is gebleken dat meer dan 130 gemeenten geen gewetensbezwaren tegen het homohuwelijk accepteren.

Rehwinkel vindt ook dat Kalsbeek gemeenten moet aanschrijven, maar dan met de oproep de oordelen van de Commissie Gelijke Behandeling te negeren. „Wij willen dat de staatssecretaris eerst een standpunt bepaalt. Als het aan ons ligt, wijkt dat standpunt af van dat van de Commissie Gelijke Behandeling”, licht Rehwinkel toe.

Er is een speciale commissie in het leven geroepen om de praktijk te toetsen aan de wet en nu wilt u dat de staatssecretaris aan het oordeel van die commissie voorbijgaat?

„Wij hebben indertijd soepelheid bepleit voor zittende ambtenaren, maar we hebben er grote moeite dat ook voor nieuw te benoemen ambtenaren een uitzondering moet worden gemaakt. Als je daar ruimte voor biedt, waar is dan het einde? Stel dat een ambtenaar geen paren wil trouwen die gescheiden zijn of een gemengd huwelijk aangaan. Moeten we dat dan ook accepteren? En stel dat een ambtenaar bezwaar heeft tegen het opmaken van een akte van overlijden omdat op de overledene euthanasie is toegepast. Dat kunnen we toch niet accepteren? Daarom hebben we er bij het kabinet op aangedrongen een afwijkend standpunt in te nemen.”

Uw collega-kamerlid Rouvoet zegt: De PvdA wilde zo nodig die commissie, maar nu ze een uitspraak doet die de fractie niet aanstaat, is Leiden in last.
„Ik zou ook kunnen zeggen: Rouvoet kent nu opeens heel veel gezag toe aan de commissie terwijl hij die nooit wilde. Zo weet ik er nog wel een paar.”

Maar hij heeft toch een punt als hij zegt dat het geen pas geeft het gezag van de commissie uit te hollen?

„Dat doen we naar mijn mening niet. Destijds heeft Cohen (toenmalig staatssecretaris van Justitie, JvK) soepelheid aangekondigd wat zittende ambtenaren betreft en wij zijn hem daarin gevolgd. Nu wil de commissie die soepelheid uitbreiden naar toekomstige ambtenaren. Dat is toch wat anders.”

Als de rechter het oordeel van de Commissie Gelijke Behandeling overneemt, vindt u dan nog steeds dat gemeenten zich daarvan niets aan moeten trekken?
„Een uitspraak van de rechter heeft een andere status en legt nog meer gewicht in de schaal. Maar zelfs in dat geval kan de wetgever afwijkende regelgeving tot stand brengen. Als de rechter een interpretatie aan de wet geeft die ons niet bevalt, dan mogen wij proberen dat naar onze zin te regelen. Dat kan de uiterste consequenties zijn.”

Y. Timmerman-Buck, CDA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, stelt dat Rehwinkel de plank misslaat als hij beweert dat tijdens de kamerdebatten over het homohuwelijk onderscheid is gemaakt tussen zittende en nieuw te benoemen trouwambtenaren. Daarvan is volgens haar geen sprake. „Ik vind het merkwaardig wat Rehwinkel wil. Zonder dat er sprake is van nieuwe feiten zou het kabinet van standpunt moeten veranderen. De toenmalige staatssecretaris Cohen heeft gezegd dat er in de praktijk altijd wel een oplossing is te vinden. Daaraan is volgens mij niets veranderd.”

Timmerman, die vice-voorzitter was van de Commissie Gelijke Behandeling, is het ook niet met Rehwinkel eens dat de commissie een onjuiste uitleg van de wet heeft gegeven. „De commissie is er bij uitstek om de praktijk aan de wet te toetsen. Ze doet dat nu al jarenlang. Ik denk dat je van goeden huize moet komen om aan te tonen dat een andere interpretatie overtuigender is. De wetgeving is heel erg duidelijk. Bovendien is over de interpretatie in de Tweede en de Eerste Kamer uitvoerig gedebatteerd. In die zin spoort dat met de oordelen van commissie. Je kunt politiek een andere opvatting huldigen. Dat is legitiem, maar dan moet de wet worden aangepast en dan moet de regering het eerdere standpunt herzien.”

In navolging van CDA, ChristenUnie en SGP in de Tweede Kamer dringt Timmerman er bij staatssecretaris Kalsbeek op aan duidelijkheid te scheppen. „Ik zou graag zien dat gemeenten zich houden aan de oordelen van de Commissie Gelijke Behandeling. Afdwingen kunnen we dat niet omdat de oordelen niet bindend zijn, maar er zou wel meer druk op de gemeenten kunnen worden uitgeoefend. Als dat niets oplevert, moet er maar een artikel in de wet met betrekking tot gewetensbezwaren.”

U wilt niet wachten tot er rechterlijke uitspraken zijn in deze kwestie?

„Dat kan nog jaren duren. De rechtszekerheid en de rechtsgelijkheid zijn niet gediend met onduidelijkheid. Als gemeenten menen een eigen weg te mogen blijven gaan, dienen ze wat mij betreft op korte termijn te weten dat ze zich aan dit type oordelen moeten houden.”