Onderzoeker: mogelijk etnisch profileren bij voorspellen recidive
De reclassering kan het instrument OxRec, waarmee de kans op recidive wordt ingeschat, voorlopig beter niet meer inzetten. Het creëert of versterkt de mogelijkheid van ongelijke behandeling op basis van ras, sociale klasse en andere sociale ongelijkheden. Dat zegt onderzoeker bij de Universiteit Maastricht Gijs van Dijck na een evaluatie van OxRec. Dat rapport is vrijdag gepubliceerd in het Nederlands Juristenblad.
OxRec tracht de kans op terugval in fout gedrag te voorspellen en wordt sinds enige tijd in de Nederlandse rechtspraktijk gebruikt. Van Dijck keek voor zijn evaluatie naar het onderzoek waarop het algoritme is gebaseerd. Op basis daarvan acht hij de kwaliteit van het algoritme vanuit praktisch oogpunt twijfelachtig. „Toepassing is alleen mogelijk indien men grote foutmarges accepteert”, zegt hij.
Ook creëert dan wel versterkt het gebruik van OxRec de mogelijkheid van ongelijke behandeling op basis van ras, sociale klasse of andere sociale ongelijkheden, oordeelt Van Dijck. „We weten niet of het voorspellingsmodel etnisch profileert, maar ook niet dat het niet etnisch profileert. Hierdoor bestaat er een kans dat uitspraken worden gewezen die mede worden beïnvloed door een instrument dat personen van een bepaalde afkomst of met een bepaald etnisch profiel (nog verder) op achterstand zet in het strafproces.”
De drie Nederlandse reclasseringsorganisaties zeggen zich niet in het onderzoek te herkennen. „Gelijke benadering en behandeling van mensen is een essentieel onderdeel van ons werk. We doen er alles aan om elke vorm van discriminatie te voorkomen.” Volgens de reclassering gebruikt Nederland een andere variant van OxRec dan in bijvoorbeeld Groot-Brittannië. Daar wordt gevraagd naar etniciteit of migratie-achtergrond, maar in de Nederlandse variant wordt „geen onderscheid gemaakt op basis van etniciteit, huidskleur, nationaliteit, taal of religie”.
De rechter verbood onlangs een vergelijkbaar risicotaxatie-instrument, SyRI, dat de overheid gebruikte om fraude met toeslagen en uitkeringen te bestrijden.