De feiten liegen er niet om. Jaarlijks overlijden in Nederland naar schatting vijftig kinderen, zeventig vrouwen en twintig mannen aan de gevolgen van agressie achter de voordeur. Naar schatting 20 procent van de bevolking kampt structureel met huiselijk geweld: schoppen, slaan, treiterij. Een en ander gaat orthodox-christelijke kring niet voorbij. Daarom organiseert het Instituut Gemeenteopbouw en Theologie dinsdag op de Christelijke Hogeschool Ede een studiedag over huiselijk geweld. Doel is onder meer ambtsdragers, pastoraal werkers en jeugdwerkers toe te rusten.

Politievrouw Thérèse Evers weet maar al te goed dat agressie en misbruik ook voorkomen achter de voordeur van orthodox-christelijke families. Ze somt een aantal praktijkgevallen op. „Ik denk aan een voorganger die zijn eigen dochter stelselmatig misbruikte. Hij hield haar dom door zijn gedrag met bijbelteksten te rechtvaardigen. Volgens de dader pleegde hij geen incest, zoals de Bijbel dat verbiedt. In een ander geval sloeg een vader meerdere kinderen, met een beroep op de gedachte dat je je kinderen moet tuchtigen. Het ging er nogal grof aan toe. De man takelde zijn kinderen met voorwerpen toe. In weer een andere zaak mishandelde een kerkelijke man zijn vrouw, omdat het huwelijk kinderloos bleef. Hij bedreigde haar met een mes en trok haar aan de haren.”

Wordt huiselijk geweld in orthodox-kerkelijke kring met de mantel der liefde bedekt?
„Dat is nogal eens mijn ervaring. Al zeg ik er meteen bij dat iedereen de neiging heeft om problemen binnenshuis te houden. Je loopt niet te koop met huiselijk geweld. In streng christelijke kringen kom je gesloten gezinssystemen tegen. Men probeert alles eerst zelf op te lossen. Als de politie er eenmaal aan te pas komt, is de situatie vaak heel ernstig. Mensen uit kerkelijke kring melden problemen rond incest of geweld na verloop van tijd bijvoorbeeld aan een ouderling of predikant. Die reageert nogal eens in de trant van: Probeer het nog een keer met elkaar. Risico is dat het geweld zich blijft voordoen.

Anderzijds heb ik de ervaring dat incest en geweld binnen christelijke kring de laatste jaren veel meer worden onderkend. Vorige week nog had ik met ambtsdragers een bijeenkomst over dit onderwerp. Al aan het begin van de samenkomst zei iemand: Laten we bedenken dat ook achter onze deuren dingen gebeuren die niet door de beugel kunnen.”

Predikanten hebben een ambtsgeheim. Hoe moeten ze daar in situaties van huiselijk geweld mee omgaan?
„Mensen zullen een afweging moeten maken tussen het recht om te zwijgen en de plicht om te spreken. Ter illustratie haal ik op bijeenkomsten hierover het woord beroepsgeheimhouder wel eens uit elkaar. Je kunt er van maken: beroeps -streepje- geheimhouder. Dan maakt iemand er als het ware zijn beroep van om alle dingen geheim te houden. Maar als zich ernstige zaken in gezinnen voordoen, zoals incest, mag een dominee niet zomaar blijven zwijgen. Taak van een predikant is in ieder geval huiselijk geweld duidelijk af te keuren. Het slachtoffer moet erop gewezen worden dat agressie echt niet kan en dat de dader strafbaar is. Daarnaast kan het raadzaam zijn hulpverlening in te schakelen. Uitgangspunt moet te allen tijde zijn dat geweld onmiddellijk stopt.”

Het is niet altijd verstandig dat een ambtsdrager meteen de politie inschakelt, stelt Evers. „Een ambtsdrager moet zuinig zijn op de vertrouwensrelatie met het slachtoffer, meestal een vrouw. Wals niet over iemands grenzen heen. Een dominee moet niet zomaar buiten het slachtoffer om de politie inlichten. De kans bestaat dat zo’n vrouw zich terugtrekt en de politie meldt dat er niets aan de hand is.”

In christelijke kring bestaat weerstand tegen echtscheiding, ook wanneer er huwelijksproblemen zijn.
„Dat klopt. Bij de politie zijn wat dat betreft de inzichten veranderd. Voorheen adviseerden we in gevallen van huiselijk geweld de mishandelde vrouw bij de man weg te gaan. Maar daar zijn we van teruggekomen. Uit elkaar gaan is vaak niet de echte oplossing. Vrouwen willen vaak bij hun man blijven. Wel schakelt de politie hulpverlening in. Een beetje half sussen en bemiddelen is de weg niet. Het geweld moet echt stoppen. Dat is het uitgangspunt.”

Is er bij geweld tussen echtelieden vaak geen sprake van een haat-liefdeverhouding?
„Er doen zich rare psychologische mechanismen voor. Als een man zijn vrouw mishandelt, betoont hij vaak achteraf spijt. Hij valt op zijn knieën, huilt en vraagt vergeving. Er volgen een soort wittebroodsweken. De man laat zich van zijn lieve kant zien. De vrouw verdeelt haar man als het ware in een goed en een slecht deel. Toch misdraagt de man zich later vaak weer. Vrijwel altijd speelt onmacht een rol. Om die vicieuze cirkel te doorbreken, is professionele hulp van groot belang. Zolang mishandeling doorgaat, blijft er sprake van machtsmisbruik.”