Terwijl de discussie over racisme en institutionele uitsluiting naar aanleiding van de dood van George Floyd in alle hevigheid hier in het Westen woedt, worden Afghaanse vluchtelingen in Iran al decennialang systematisch gediscrimineerd. Dit als onderdeel van Iraans beleid. Een paar dagen na de bekende video waarop te zien is hoe Floyd schreeuwt dat hij niet kan ademen, verschenen macabere videobeelden op sociale media waarop te zien is hoe een Afghaanse jongen ontsnapt uit een brandende auto met ledematen die in brand staan, smekend om water. Het pleidooi van de jongen: „Geef me water, ik brand”, is op grote schaal verspreid op sociale media en is opgepakt door mensenrechtenorganisaties die gerechtigheid eisen. Volgens het Afghaanse ministerie van Buitenlandse Zaken werd de auto door de Iraanse politie beschoten, waarna die in brand vloog en drie inzittenden omkwamen.

Afghanen wereldwijd hebben met grote verontwaardiging gereageerd en via sociale media de aandacht proberen te vragen voor dit incident. En zo ontstond de hastag#Afghanlivesmatter.

Mishandelen

Dit voorval staat niet op zichzelf. Dit is het tweede incident in een maand. Begin mei zijn Iraanse troepen ervan beschuldigd Afghaanse migranten te mishandelen en te verdrinken in de rivier tussen de Afghaanse grens en Iran. Zo melden de Afghaanse grenswachters dat Iraanse bewakers de Afghaanse migranten de rivier in dwongen. Naar verluidt zijn er minstens 38 mensen omgekomen. Iran ontkent de aantijgingen en beweert dat het incident op Afghaanse bodem heeft plaatsgevonden.

Afghanen zoeken al decennialang hun toevlucht in Iran tegen oorlog en armoede in hun thuisland. Naar schatting wonen er 2,5 tot 3 miljoen Afghaanse migranten in Iran, volgens Human Rights Watch in het rapport ”Unwelcome Guests”. De UNHRC heeft bijna een miljoen van de in Iran wonende Afghanen officieel als vluchteling geregistreerd. Hun situatie is echter precair. Zo hebben Afghaanse migranten geen toegang tot gezondheidszorg en nemen Iraanse overheidsscholen Afghaanse kinderen niet aan, waardoor Afghaanse kinderen geen recht hebben op onderwijs. Privéscholen zijn te duur voor Afghaanse migranten, die bovendien maar een beperkt aantal beroepen mogen uitoefenen in Iran.

Hulp bieden strafbaar

De stelselmatige discriminatie en uitsluiting van Afghaanse migranten is inmiddels formeel beleid in Iran. Zo mogen Afghanen nog maar in drie van de achtentwintig Iraanse provincies wonen. Als Afghaanse migrant kun je geweerd worden uit steden maar ook parken. Banen geven, hulp bieden en zelfs voedsel verkopen aan Afghanen is in sommige steden strafbaar. Zo kunnen Afghanen in Iran zich op geen enkel humanitair recht beroepen. Sterker nog, er staan vele foto’s en video’s online waarop te zien is hoe gewapende Iraanse mannen willekeurig op Afghanen schieten, geweld plegen en hen mishandelen. Ook zijn er verhalen en foto’s van door Iraanse mannen verkrachte minderjarige Afghaanse kinderen. Daarnaast zijn er getuigenissen van Afghaanse mannen en jongens die onder dwang gerekruteerd zijn door de Iraanse autoriteiten om te vechten tegen Assad in Syrië in 2017-2018. Hoevelen van hen zijn gestorven, is onbekend.

Hypocriet

Iran heeft te kampen met de eigen economische problemen, die momenteel verergerd zijn door internationale sancties. Om deze reden probeert Iran Afghaanse migranten te deporteren. Afghaanse migranten kunnen in Iran willekeurig opgepakt, mishandeld, gedeporteerd of gedood worden, zoals is gebeurd in de afgelopen week.

De grote Iraanse weerzin tegen Afghaanse vluchtelingen is uit de hand gelopen. Die is inhumaan, mensonterend en op geen enkele wijze te rechtvaardigen. Geen enkele autoriteit heeft het recht om mensen het leven te ontnemen. Hypocriet is dan ook hoe de Iraanse islamitische leider Ali Khameini het Amerikaanse racisme veroordeelt, maar ondertussen negeert wat er in zijn eigen land gebeurt met Afghaanse vluchtelingen. Inmiddels is er op change.org een onlinepetitie gestart (”Stop killing Afghans”) waarin de Verenigde Naties wordt gevraagd aandacht te hebben voor de positie van de Afghaanse vluchtelingen in Iran. Op 20 juni is er een demonstratie op de Dam in Amsterdam tegen de inhumane behandeling van Afghaanse vluchtelingen. Als we institutionele racisme en discriminatie internationaal willen aanpakken, dan moeten we ook de Iraanse regering onder druk zetten.

De auteur, een Afghaanse Nederlander, is onderzoeker diversiteit bij Movisie en journalist.