Tijdens een bezoek van de Turkse premier Erdogan aan Brussel lijken de laatste plooien gladgestreken. Commissaris Verheugen, die binnen het college van voorzitter Prodi de zaken op het terrein van de uitbreiding van de Unie behartigt, zei na afloop van het overleg dat er geen obstakels meer zijn en dat hij voldoende garanties heeft gekregen om een duidelijk advies te kunnen geven.

Op 6 oktober presenteert de Commissie een rapport waarin zij een oordeel velt over de vorderingen met de hervormingen in de betrokken natie. Op basis van de analyse zullen de regeringsleiders half december besluiten of en, zo ja, wanneer de officiële besprekingen starten ter voorbereiding op de toetreding van de grootmacht aan de Bosporus tot de EU.

De laatste dagen verslechterden de verhoudingen met de kandidaat-lidstaat plotseling sterk. Oorzaak daarvan was een discussie binnen het kabinet en het parlement in Turkije over de wens van conservatieve islamitische politici om overspel ook in de toekomst aan te merken als een strafbaar feit en de daarmee samenhangende beslissing om de stemming over de invoering van een aan de Europese maatstaven aangepast Wetboek van Strafrecht op te schorten. Verheugen maakte ondubbelzinnig duidelijk dat onder deze omstandigheid de voortgangsrapportage ongunstig zou uitvallen.

Erdogan is uiteindelijk voor die druk gezwicht. Hij beloofde donderdag dat er tijdens zijn bewind geen nieuw voorstel wordt ingediend over een wettelijk verbod op overspel. Ook zegde hij toe dat zijn land de scheiding tussen kerk en staat zal waarborgen. Het parlement komt aanstaande zondag in spoedzitting bijeen om de behandeling van het gemoderniseerde Wetboek van Strafrecht, met daarin bepalingen die de situatie op het gebied van de mensenrechten moeten verbeteren, af te ronden.

Verheugen toonde zich zeer tevreden over een en ander. „We zullen verder geen voorwaarden stellen om een positieve aanbeveling te doen”, verklaarde hij.

Europarlementariër Eurlings (CDA), die is aangewezen om het verslag te schrijven aan de hand waarvan het EP een standpunt zal innemen, blijft echter kritisch. Hij noemde het optreden van Verheugen een „vorm van poppenkast.” „Eerst heel negatief zijn en dan opeens positief, dat vind ik nogal vreemd.” Eurlings hekelt met name dat het Turkse parlement pas in 2007 de begroting van het leger mag controleren en dat er nog altijd martelingen plaatsvinden in gevangenissen. Ook verklaarde hij vanmorgen tijdens een interview met Radio 1 dat wat hem betreft de deur voor Turkije op slot moet blijven „zolang wij in Turkije geen christelijke kerken kunnen bouwen, zoals zij in ons land moskeeën kunnen bouwen.”

De verwachting is dat de toetredingsonderhandelingen jaren zullen duren en dat de daadwerkelijke aansluiting zeker niet eerder dan in 2015 gerealiseerd wordt. De Franse premier Raffarin uitte donderdag in een interview zijn twijfel over de mogelijkheid van een moslimland als Turkije om zich te voegen naar de geseculariseerde Europese waarden.