Zo’n typisch Amerikaans knooppunt van wegen. Verkeerslichten zwiepend aan kabels. Ronkende SUV’s in een lange rij wachtend op groen. Op drie hoeken een fastfoodrestaurant of koffieketen. Op de vierde hoek staat een kerk, een grote boom ernaast. Het veld voor de kerk is bezaaid met sterk verweerde grafstenen; een eeuwenoud kerkhof. Verstilling in een maatschappij die dag en nacht doorraast.

De Peace Church is een eenvoudig, niet erg groot kalkstenen gebouw. De toogramen aan de zijkant doen vermoeden dat dit een bedehuis moet zijn. Een ijzeren plaquette met gegraveerde tekst die in de muur boven de ingang is ingemetseld, laat niets te raden over: „Ach Gott wenn alle doch, die hier dein wort anhoeren” (O God, als toch iedereen die hier naar Uw woord luistert), met het jaartal 1798. Talloze kerkdiensten, begrafenissen, trouwerijen zijn hier in ruim 220 jaar gepasseerd. De Peace Church moet een van de oudste kerkgebouwen in de Verenigde Staten zijn.

Ze werd in 1798 gesticht door Duitse immigranten van gereformeerde afkomst die neerstreken in dit deel van Pennsylvania. In 1806 ging ook een groep lutheranen gebruikmaken van het gebouw. Het orgel, gebouwd door Conrad Doll, stamt uit die tijd. Tijdens de bloedige Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) stonden er kanonnen van de Confederatie, de zuidelijke staten, rond de kerk. In de aanloop naar de befaamde Slag bij Gettysburg (1, 2 en 3 juli 1863) vuurden de kanonnen richting de Unionisten op Camp Hill.

Eigenaar

De Peace Church, op de hoek van East Trindle en St. John’s, doorstond de Burgeroorlog, verschillende stormen en orkanen en –meest bedreigend– de oprukkende uitbreiding van de stad Hampden, vlak bij Harrisburg in de Amerikaanse staat Pennsylvania. De kerk is sinds 1972 opgenomen in het Amerikaanse nationale register van historische plaatsen.

Maar nu is er een actueel gevaar: de oude kerk heeft snel een nieuwe eigenaar nodig. Als die er niet komt, kan het kerkgebouw weleens een andere bestemming krijgen. De huidige eigenaar, de historie- en museumcommissie van de staat Pennsylvania, besloot eerder dit jaar de kerk te koop te zetten. Een bij voorkeur lokale groep zou het historische pand moeten overnemen en in dezelfde staat zien te houden zoals het nu is.

Volgens commissiewoordvoerder Howard Pollman wil de verkoop niet zeggen dat Pennsylvania de historische waarde van het kerkgebouw niet inziet. „Sommige van onze eigendommen zijn van grote lokale betekenis, maar zijn voor de staat minder van belang. De Peace Church is daar een voorbeeld van.” De staatscommissie heeft de Peace Church 28 jaar lang in bezit gehad en onderhouden. In die tijd is er voor in totaal 434.000 dollar (385.000 euro) aan uitgegeven, aldus Pollman.

De club Friends of Peace Church kreeg als eerste het aanbod om de kerk over te nemen. Maar volgens voorzitter Joseph Bower doet zijn club vrijwilligers al heel veel in en om de kerk, zoals schoonmaak en klein onderhoud, maar is bezit een stap te ver. „Als eigenaar ben je verantwoordelijk voor alles. Wij zien liever dat de staat het blijft doen.”

Historische plek

De vrijwilligers uit Hampden zijn trouwens erg actief. Ze zorgen ervoor dat kerk gebruikt kan worden bij trouwerijen, organiseren programma’s rond Kerst, een dienst op Goede Vrijdag en een serie zomerconcerten. „Daar hebben we onze handen vol aan”, aldus Bower. „We voelen de verantwoordelijkheid voor dit historische gebouw, maar de kerk in eigendom willen we niet.”

Het besluit van Pennsylvania staat vast. Kopers hebben er zich tot dusver niet gemeld. Wat als er geen nieuwe eigenaar komt? Staat er dan binnenkort op deze hoek van East Trindle en St. John’s net als op de andere drie hoeken ook een koffietent? Pollman durft er niet op vooruit te lopen. „Deze historische plek moet zo blijven.”