Je kunt niet op twee bruiloften tegelijk dansen. Dat maakte Michel Barnier, de hoofdonderhandelaar van de EU voor de brexit, net voor de start van de laatste ronde van handelsonderhandelingen opnieuw aan de Britten duidelijk. Er is volgens Barnier meer realisme nodig aan de andere kant van het Kanaal. Het is niet mogelijk om de Europese Unie te verlaten, maar wel alle voordelen te behouden, stelde hij in een interview met de Duitse radiozender Deutschlandfunk.

De EU-onderhandelaar legt met die woorden de vinger op de zere plek: de aanhoudende discussies over ”level playing field” – een gelijk speelveld. De EU eist dat de oud-EU-lidstaat zich bindt aan Europese afspraken, bijvoorbeeld over milieustandaarden of arbeidsnormen. Dit om oneerlijke concurrentie op de Europese markt te voorkomen.

Het Verenigd Koninkrijk stelt juist dat het land nu soeverein is en dus niet kan worden verplicht zich aan die afspraken te houden. Maar de EU-onderhandelaar speelde daar eind vorige week op in door de door de Britten zo geliefde term soevereiniteit ook te gebruiken. „Wij blijven soeverein”, stelde Barnier. „Wij bepalen zelf de toegangsvoorwaarden voor onze markt op alle gebieden.”

Naast de onenigheid over een eerlijk speelveld, staan ook discussies over het type akkoord hoog op de agenda. Vanuit Londen klinkt de wens om verschillende overeenkomsten te sluiten, niet één groot handelsakkoord. Brussel ziet het echter niet zitten om meerdere deals te sluiten en ziet het liefst dat er een allesomvattende vrijhandelsovereenkomst wordt getekend.

Het sluiten van één deal forceert beide kanten om ook tot een overeenkomst te komen over sectoren die de gesprekken bemoeilijken, zoals de visserijsector. De EU wil een akkoord over de toegang tot de Britse wateren voor Europese vissers. Het Verenigd Koninkrijk wil echter die afspraken over de toegang elk jaar opnieuw bespreken, zoals de EU dat ook met Noorwegen doet. Brussel zou op dit dossier al wat water bij de wijn hebben gedaan, zo kwam vorige week naar buiten. Maar of dat de impasse rond de visserijsector oplost, moet deze week nog blijken.

De grote vraag blijft of er eind van de week een allesomvattend akkoord op tafel ligt. De verwachtingen zijn laag gespannen: de standpunten van de partijen liggen volgens critici zo ver uit elkaar, dat het onmogelijk zou zijn om deze week tot een handelsdeal te komen. In dat geval is er nog een plan B: een dialoog op het hoogste niveau. De Britse premier Boris Johnson en de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gaan met elkaar in gesprek, mogelijk eind juni.

De druk zal dan echt tot het maximum oplopen, omdat voor juli moet zijn besloten of de onderhandelingsperiode wordt verlengd of niet. Als die periode geen verlenging krijgt, moet er alsnog snel een akkoord komen, willen Londen en Brussel niet in no-deal scenario belanden.