In 2001 wachtten ruim 87.500 mensen op deze zorg, van wie er 32.500 helemaal geen zorg krijgen en 55.000 een soort overbruggingszorg. Hoewel er wel steeds meer mensen worden geholpen, vragen meer mensen om deze zorg dan was voorzien.

Dat staat in een rapport van de wachtlijstbrigade van M. van Dam, dat dinsdag uitlekte. Naast de stijgende vraag blijken ook bouwprocedures langer te duren dan verwacht en pakken niet alle instellingen de wachtlijsten daadkrachtig aan. Ook in de gehandicaptenzorg zouden de wachtlijsten niet verder dalen.

Staatssecretaris Vliegenthart van Volksgezondheid werd direct door kamerlid Hermann van GroenLinks naar de Tweede Kamer geroepen om uitleg te geven. Ook de andere partijen vielen over de bewindsvrouw heen, omdat zij steeds had gemeld dat de wachtlijsten voor de verpleging en verzorging juist afnamen.

In het voorjaar van 2001 meldde VWS nog enthousiast dat de wachtlijsten waren afgenomen van 102.000 naar 82.000 personen. Van hen kregen toen 45.000 mensen geen enkele zorg. Nu krijgen meer mensen in ieder geval wel overbruggingszorg.

Vliegenthart vindt de resultaten over het laatste jaar ook „teleurstellend.” Dat nu meer mensen zorg vragen die hier vroeger bij voorbaat van afzagen, vindt ze op zich niet slecht, „maar we hebben dat zelf niet in de hand.”

Ze wees er in de Kamer op dat sinds 1998 het aantal mensen dat verpleging en verzorging kreeg, is gestegen van 544.000 tot 603.000 in 2001. Ambtenaren op haar departement wisten dat aantal later in de middag nog op te krikken tot 615.000. Dat betekent een totale stijging van 12 procent. Vooral de thuiszorg heeft veel meer werk verricht. Voor verpleeg- en verzorgingshuizen is dat lastiger, omdat er eerst moet worden gebouwd.

Vliegenthart zei dat bouwprocedures soms langer duren dan voorzien en dat het niet overal slecht gaat. Per regio, per stad en zelfs per instelling zijn er grote verschillen te zien in de aanpak van het aantal wachtenden. Vorig jaar heeft VWS 3500 plannen goedgekeurd van de sector zelf om meer mensen te helpen. „Daar zit nu vertraging in, hoewel ook de bouwprocedures vaak al zijn verkort. En dat heeft ook weer te maken met krapte op de bouwmarkt.”

De staatssecretaris gaat een landelijk aanjaagteam instellen dat bouwplannen moet versnellen. De wachtlijstbrigade wordt volgende week, na de officiële presentatie van het rapport, opgeheven.

In het nieuwe regeerakkoord moeten zeker 10.000 nieuwe plaatsen in verpleeghuizen worden opgenomen. Dat zegt directeur M. Rompa van de belangenvereniging voor verpleeg- en verzorgingshuizen Arcares. Ze verwijst naar het stijgende aantal dementerenden en de verplichting om in alle huizen hooguit tweepersoonskamers te verwezenlijken. Een deel van de kamers herbergt nu nog meer personen, maar dat mag met ingang van 2004 niet meer. Rompa ziet de wachtlijsten voor de verpleeghuizen voorlopig nog niet echt korter worden.

Rompa is een tikje verontwaardigd over de berichten dat het niet korter worden van de wachtlijsten deels aan het management in de sector wordt geweten. „Ik zeg niet dat al onze 1700 leden even goed zijn. We zijn een gewone bedrijfstak, die meer dan wie ook kampt met tekorten. Dan kun je kiezen tussen meer patiënten en verschraling van de zorg of goed zorgen voor dat aantal patiënten dat je hebt.” De meesten kiezen voor het laatste. „Er zijn ook demografische ontwikkelingen en als je in dit land twee stenen op elkaar wilt zetten, krijg je te maken met gemeenten, corporaties, het bouwcollege, de raad van toezicht en ga zo maar door.”

Rompa vindt ook dat de overheid het financieel gemakkelijker moet maken om bij voorbeeld herintreedsters in de zorg op te nemen. „Ik kan iemand aannemen en zeggen: Je gaat nu vast aan het werk en later zien we nog wel of je nieuwe opleidingen wilt volgen. Dan maak ik een verpleegkundige vrij om die nieuwe kracht in te werken. Maar dat kost geld.” Rompa heeft inmiddels een voorstel „voor flexibele inzet van wachtlijstmiddelen” bij het ministerie gedeponeerd.