Van de Graaf en Niestijl ontwierpen samen de ecostoof, een omhulsel van linnen gevuld met een dikke laag wol en textiel op een bodem van kurk, waarin gerechten na verhitting langzaam gaar kunnen worden. „We wilden iets maken wat mooi is en niet zo veel ruimte inneemt als een hooikist. Hij moest er hip uitzien, zodat zo veel mogelijk mensen hem kopen en op deze manier milieuvriendelijk gaan koken.”

Deze nieuwe versie van de ouderwetse hooikist, die enigszins doet denken aan een theemuts, is bedoeld om met minimaal gebruik van energie een smakelijke maaltijd op tafel te krijgen. Het idee is dat een gerecht op het fornuis wordt verhit en vervolgens goed geïsoleerd wordt weggezet, zodat er zo min mogelijk warmte verloren gaat. Ondanks de geleidelijke afkoeling wordt het gerecht op de lage temperatuur mooi gaar, terwijl er minder gas of elektriciteit wordt verbruikt. „Als één procent van de gezinnen in Europa daarmee kookt, spaar je de CO2 uit die gelijk is aan de uitstoot van 2200 keer de wereld rondrijden met de auto”, stellen de ontwerpers.

„De meeste gerechten zijn in een halfuur tot driekwartier wel klaar, maar voor stoofvlees heb je ongeveer drie uur nodig”, vertelt Van de Graaf, die allerlei gerechten maakte om te kijken hoe je er het beste mee om kunt gaan. Samen met Niestijl stelde ze het kookboek ”Langzaam lekker” samen, waarin bereidingstijden staan. Wie steeds controleert of het eten al klaar is, verliest warmte en dan werkt het niet goed. „Juist omdat gerechten wat meer tijd nodig hebben dan je gewend bent, heb ik vooral gewone gerechten gekozen die iedereen kan maken.”

Aanbranden

Een van de voordelen van het koken in de ecostoof is dat een gerecht niet kan aanbranden. „Aardappelen die wat te lang blijven staan, koken ook niet tot pap zoals gebeurt als je ze bij 100 graden te lang kookt”, lacht ze. „Groente houdt zijn bite, dat is ook fijn.” Je kunt daarnaast gerust de deur uit, want er kunnen geen ongelukken mee gebeuren. Zelfs als je naar je werk gaat en pas aan het einde van de dag thuiskomt, is er niets aan de hand. Het eten is klaar en hoeft alleen maar nog wat extra te worden opgewarmd.

Of je een grote pan gebruikt of een kleine, maakt niet uit. Voor een kleinere pan kun je het koord aan de bovenkant wat strakker aantrekken. Een nadeel is dat er maar één pan tegelijkertijd in de ecostoof past. „Je eet niet elke dag een eenpansgerecht”, erkent Van de Graaf, „maar je kunt natuurlijk best de aardappelen laten garen en ondertussen de rest klaarmaken.”

Ze snapt wel dat mensen geen twee of drie ecostoven aanschaffen, daarom heeft ze ook geëxperimenteerd met een rijststomer en pannetjes die op elkaar worden gestapeld. „In de rijststomer kun je de aardappelen onderin doen en dan bijvoorbeeld broccoli bovenin. Dat werkt goed.” Gestapelde pannetjes, zoals bekend uit India, passen er ook in, omdat ze wat smaller zijn dan een gewone pan. Daardoor kan het isolerende omhulsel hoger worden gesloten.

Vooral stamppotten en andere eenpansgerechten lenen zich voor bereiding op deze manier, aldus Van de Graaf. „Maar echt bakken met vet, dat gaat niet. Ook kun je er geen biefstuk in klaarmaken.” Gerechten die je kunt stomen of koken werken het beste, daar hoef je ook geen vet bij te gebruiken. Er zijn mensen die de vinding gebruiken om deeg te laten rijzen voor brood of cake. „Yoghurt kun je er ook prima in maken. Je verhit de melk met wat yoghurt tot 45 graden en daarna zet je hem in de ecostoof.” Bijkomend voordeel is dat er bij het koken weinig verdampt, waardoor er volgens de makers „geen verlies is van sappen, smaken of voedingsstoffen.”

Milieuvriendelijk

Het kookboek ”Langzaam lekker” bestaat voor de helft uit vegetarische gerechten. Caro Niestijl is vegetariër, dus het was logisch om daar extra aandacht aan te schenken, licht de Van de Graaf toe, die zelf uit „de biologische hoek” komt. Vegetariërs lijken deze variant van de hooikist te omarmen en zijn goed voor de helft van de verkoop. „We hebben er inmiddels zo’n 1500 verkocht en gaan richting de 2000”, zegt ze tevreden. „We zijn nu bezig hem in Duitsland op de markt te brengen.”

Vegetarisch eten past goed bij een ecologisch product, menen de ontwerpers. Verder ze naar de circulaire productie van de stoof en is er rekening gehouden met de milieubelasting. „We hebben niet alleen gekeken naar de CO2-productie van de grondstoffen, maar ook naar de distributie, de verpakking en de afvalfase. We laten de ecostoof niet in een lagelonenland als China maken, maar gewoon in Europa, in Litouwen.”

De buitenkant van de stoof bestaat uit linnen, dat van vlas wordt gemaakt. De onderkant is van kurk uit Portugal, het isolerende materiaal en de voering bestaan uit een mengsel van wol en recyclede textiel uit textielbakken. „Een bedrijf in Haaksbergen maakt dat voor ons.”

Waar eten wordt bereid, wordt gemorst. Daarom is de ecostoof zo gemaakt dat hij gemakkelijk kan worden gewassen. Voor de zekerheid kan er ook een doek bij worden geleverd, die om een pan heen wordt geslagen. Op die manier wordt de binnenkant niet te snel vies en hoef je hem minder vaak te wassen.

De ecostoof is online te koop en bij de Groene Weg Slager en Odin Natuurwinkels. Het kookaccessoire is verkrijgbaar in zes kleuren en kost 89 euro. Financieel gezien duurt het drie tot vijf jaar voordat de investering is terugverdiend. Energiekosten voor koken liggen nu eenmaal niet hoog. Qua CO2-uitstoot levert de ecostoof al sneller winst op, na ongeveer een halfjaar.

Hooikist

De ouderwetse hooikist is vaak letterlijk een houten kist gevuld met hooi. Afhankelijk van de grootte is er ruimte voor één of meer pannen. De kist werd vroeger gebruikt om voedsel gaar te laten worden zonder dat het op het fornuis voortdurend werd verhit.

Het hooi in de kist zorgt voor isolatie, waardoor de temperatuur in de pan heel langzaam naar beneden gaat en het voedsel dus langzaam gaar wordt. Omdat de temperatuur daalt, duurt de garing langer dan wanneer er voortdurend warmte wordt toegevoegd.

Hoe het werkt? Aardappelen of groente worden in een pan met water aan de kook gebracht. Als het kookt, gaat de pan in de kist en wordt de kist afgesloten. Stamppotten, rijst en pasta kunnen op dezelfde manier worden bereid. Op de camping en de boot kan een hooikistje ook goede dienst bewijzen, omdat de kok daar vaak de beschikking heeft over een enkele brander.