Handboek voor ambtsdragers over autisme bij jongeren
Autisme is niet alleen in de maatschappij om ons heen een groeiend probleem, maar ook in de reformatorische gezindte. Deze week kwam ”In goede handen” uit. Het gaat in op de godsdienstige vorming van kinderen en jongeren met een vorm van autisme.
Het boek is geschreven door Bart-Jan Noorlander, consulent van Helpende Handen, een reformatorische belangenvereniging voor mensen met beperkingen en hun familie. Noorlander adviseert mensen met beperkingen in hun zoektocht naar hulp.
Telefonisch geeft hij aan dat het onderwerp actueel is en breed leeft in zijn achterban. „Mensen met autisme, ook in onze gezindte, lopen vaker vast in de huidige maatschappij. Het probleem bestond altijd al, maar het wordt groter, onder andere door druk vanuit de maatschappij, door de vele keuzemogelijkheden die mensen hebben en door de vele prikkels van de moderne media. Mensen met autisme hebben vooral behoefte aan vaste structuren.”
Het boekje verschilt van eerdere uitgaven van Helpende Handen over autisme. ”Bij de Bron” en ”Levend Woord” zijn bestemd voor jongeren met autisme. Dat geldt ook voor ”Profetisch Woord”, dat dit najaar verschijnt. ”In goede handen” is bedoeld voor ouders en ambtsdragers om kinderen en jongeren met autisme te helpen.
Het boek is breed opgezet. Het begint met een beschrijving van autisme. Vervolgens gaat het over de christelijke opvoeding, waarna de christelijke gemeente aan bod komt. In de volgende hoofdstukken komen achtereenvolgens de kerkdienst, de catechisatie, het huisbezoek, het pastoraat en de jeugdvereniging aan de orde. In het slothoofdstuk, ”Een inclusieve gemeente”, breekt de auteur een lans voor het bespreekbaar maken van autisme in de kerkelijke gemeente, bijvoorbeeld door het noemen ervan in de kerkbode en in het gebed tijdens de dienst. Ook roept hij kerkenraden op tot het aanstellen van contactpersonen met specifieke aandacht voor mensen met autisme.
Doel van het boek is, aldus Noorlander, „dat ouders van kinderen met autisme aansluiting vinden bij de ontwikkelingsmogelijkheden van hun kind, mét de Bijbel, en dat ambtsdragers een relatie aangaan met deze groep jongeren. Zij hebben er behoefte aan te weten bij wie ze terechtkunnen.”
In het boek zoomt hij in op een aantal zaken, zoals het Bijbelgebruik. „Beeldspraak is moeilijk voor mensen met autisme. Een beeld als ”het Brood des levens” hoeft niet vermeden te worden, maar het heeft wel uitleg nodig. Daardoor leert de doelgroep dat het bij beeldspreek niet alleen gaat om de letterlijke betekenis maar vooral om de geestelijke betekenis: brood voor elke dag en Brood voor de eeuwigheid.”
Als aandachtspunt noemt hij ook het huisbezoek. „Het is nodig dat zowel ouders als ambtsdragers dat beginnen met een goede voorbereiding. Het betekent dat de ambtsdrager weet dat hij op bezoek gaat bij een gezin met een kind met autisme. Het is handig om tijdens het huisbezoek een tijdsindeling te benoemen, zodat het bewuste kind weet wanneer de praktische zaken aan de orde komen en wanneer de geestelijke.”
Noorlander vindt het van belang dat ambtsdragers weten hoe om te gaan met jongeren met een vorm van autisme. „Ze moeten weten wat autisme is om daardoor aan te sluiten bij de manier waarop iemand met autisme denkt. Het is belangrijk dat ze een relatie ontwikkelen zodat een jongere met autisme weet dat hij bij de ambtsdrager terechtkan.”
Een aparte kerkdienst is niet direct nodig voor jongeren met autisme, aldus de consulent. Wel ziet hij een aantal praktische mogelijkheden tot hulp, zoals een vaste zitplaats, een pictomapje met de indeling van de liturgie en het vooraf beschikbaar stellen van de liturgie, als het kan. „Ze hebben behoefte aan duidelijkheid.”
De presentatie van het boek stond gepland voor 21 april, tijdens een bijeenkomst van Helpende Handen over dit onderwerp. In plaats daarvan is er dinsdag een digitale nieuwsbrief van Helpende Handen verschenen, waarin het boek en de reacties daarop centraal staan.
In goede handen, Bart-Jan Noorlander; uitg. Helpende Handen; 134 blz.; € 11,50