Een kakofonie van vogelgeluiden maakt een wandeling rond de Menkemaborg in Uithuizen tot een waar feest. Zwanen drukken hun koppen in het water bij een van Gronings bekendste borgen. Langs de met bomen omzoomde laan staan nostalgische lantaarns.

In het recent uitgebrachte boekje ”Wandelen rond Groninger borgen” (uitg. Buijten & Schipperheijn) stippelen Louise van Delden en Piet Vogelaar veertien routes rond de kasteelachtige onderkomens uit. Op die manier kun je een looptocht combineren met een uitstapje in historische sferen.

De Menkemaborg in Uithuizen, gelegen in een lommerrijke omgeving, heeft oude papieren. Het bouwwerk werd in de veertiende eeuw gesticht. Rond 1600 kwam er uitbreiding. Er verrezen een toren en een binnenplaats. In 1700 volgde opnieuw expansie. In het schathuis naast de borg kregen paarden en koetsen een plaats. Sinds 1921 zwaait het Groninger Museum de scepter over de imposante borg. Beroemd is de tuin in Franse stijl. Heggen zijn strak geknipt. Her en der staan beelden.

De 6 kilometer lange wandeling rond de Menkemaborg voert door het stille akkerland. In de verte doemt een kerktoren op. Aan de horizon is een windmolen zichtbaar. Type: modern. De wieken willen wel op deze winderige dag. Rechts een monumentale molen. Hier werkeloze wieken. Adembenemend is de route niet, maar voor wie van een ongestoorde wandeling houdt, kan Noord-Groningen niet meer stuk. Muziek krijg je er voor niets bij: ruisend riet, krassende kraaien, een piepende zwaluw.

Scepsis
Het startpunt van de tweede wandeltocht (7 kilometer) ligt bij de Breedenburg in het gehucht Breede, vlak bij Warffum. De oudste voorganger van de borg dateert van 1587. Bouwer was Jan Bramsche, zoon van de graaf van Oost-Friesland, toen meer verbonden met het Groninger land dan tegenwoordig. In de zeventiende eeuw kwam de borg in handen van Hendrik Sickinge, lid van de Groninger adel. Hij streed in de Tachtigjarige Oorlog voor de Oranjes. Landhuis en toren gingen in het midden van de negentiende eeuw tegen de vlakte en werden vervangen door rijke boerenbehuizing. Sinds 1963 waakt de gemeente Warffum over de borg.

Deze route is bosrijker. De wandeltocht voert door het Warffumerbos. Langs een vijver gooit de plaatselijke jeugd een hengeltje uit. Schapen scharrelen bij een drietal bomen op een groot veld voor Warffum. Het dorp stamt uit de achtste eeuw en ligt op een 14 hectare grote wierde. In vroeger tijden lag het dorp aan de Waddenzee. Het is aardig wandelen in het monumentale plaatsje. Op een kerkje in de Hoofdstraat is een deel van Jesaja 2:3 ingebeiteld. „Komt, laat ons opgaan tot den berg des Heeren, tot het huis van den God Jakobs, opdat Hij ons lere van Zijn wegen, en dat wij wandelen in Zijn paden; want uit Sion zal de wet uitgaan, en de Heeren woord uit Jeruzalem.” Vanuit een klein huisje bekijkt een oude dame de vreemde passant met lichte scepsis.

Smal pad
Het derde tripje met de benenwagen (9 kilometer) begint bij de borg Verhildersum bij Leens. Deze borg stamt uit de veertiende eeuw. Het bouwwerk was in afgelopen eeuwen in handen van diverse families. De gemeente Leens kocht de borg in 1953. Het koetshuis dient als expositieruimte en het schathuis is in gebruik als restaurant.

Bij het vallen van de avond is het prachtig wandelen in het stille land rond de borg. De tocht gaat langs het gehucht ’t Stort. In de bomen koert een duif, op een stuk akkerland scharrelen kippen rond. Een lang, smal pad voert langs het Warfhuisterloopdiep. Af en toe stuit je op een verscholen huisje. Een koor van honderden spreeuwen zorgt voor wat leven in de brouwerij.

Mede n.a.v. ”Wandelen rond Groninger borgen”, door Louise van Delden en Piet Vogelaar; uitg. Buijten & Schipperheijn, Amsterdam, 2004; ISBN 90 5881 142 5; 79 blz.; € 15,-.