Geloofsvertrouwen

De Duitse kerklieddichter Jochen Klepper was diepgelovig maar tegelijk de wanhoop nabij. Hij was met een Joodse vrouw getrouwd, daarom maakte het naziregime hem het leven onmogelijk. Het vaste geloofsvertrouwen dat spreekt uit zijn dagboek ”Onder de schaduw van uw vleugels” spreekt in de huidige wereldwijde verwarring extra aan. „Maar het geloof is het enige wat je in staat stelt om je vrijwillig neer te leggen bij de afschuwelijke wendingen van het leven”, schrijft hij in de lijdenstijd van 1942.

Dagboek

In deze passietijd pakte ik ook ”Stille omgang” van Willem Barnard er weer eens bij. Het gaat om een soort dagboek waarin hij een oud Latijns brevier volgt en zijn eigen overpeinzingen daarbij heeft genoteerd. In de nogal meanderende teksten herken je de dichter en de theoloog. Soms frons je je wenkbrauwen, soms raakt het je. Bijvoorbeeld naar aanleiding van Genesis 2 een uiteenzetting over mens-zijn. We zijn niet geschapen om alleen te zijn. „Ik heb je zo gemaakt dat je niet anders dan samen kunt zijn, met elkaar mens.”

Ontwrichting

De Joodse schrijver Primo Levi zwierf nadat hij in 1945 het concentratiekamp Auschwitz verliet een halfjaar door de puinhopen van Europa, voor hij uiteindelijk zijn geboorteland Italië bereikte. Hij doet daarvan verslag in ”Het respijt”. Wat we nu meemaken valt in het niet bij de situatie van toen, vooralsnog. Maar de ontwrichting waarin hij moet zien te overleven: daar kun je je opeens veel meer bij voorstellen.

Apocalyptisch

Lege snelwegen, voetbalstadions en binnensteden, mensen die elkaar mijden als de pest – het doet denken aan de apocalyptische sfeer in de verhalen van Meint R. van den Berg. Bijvoorbeeld het titelverhaal van de bundel ”De aardbeving”. „Keer op keer kon men horen verzekeren, dat er geen reden was voor ongerustheid en paniek, dat de aangerichte schade snel zou worden hersteld op kosten van de staat (een zeer kalmerend middel) en dat God liefde was (de uitwerking van dit kalmeringsmiddel bleef aanzienlijk achter bij die van het voorgaande).”

Hersenbloeding

In deze tijd van sociale afstand pakte ik ”Het zwijgen van Maria Zachea” weer eens uit de kast. De hoofdpersoon van dit boek bevindt zich in een isolement: na een hersenbloeding kan ze niet meer praten. Haar twaalf zoons en dochters zorgen acht jaar lang voor haar. Nichtje Judith Koelemeijer bevroeg hen voor dit boek over hun herinneringen aan hun moeder. Daarbij komt ook de vraag aan de orde in hoeverre ze elkaar als gezinsleden eigenlijk kennen.