Het is stil in de doorgaans volle wachtkamers van huisartsen. De gewone patiëntenzorg staat op een laag pitje. Ook de telefoon gaat veel minder, melden huisarts Jan Peter Peters uit Beekbergen en collega Jan Spaan uit Sliedrecht. Ze zien hooguit vijf tot zes ‘gewone’ patiënten per dag. De coronazorg vergt echter wel veel tijd.

Alarmsymptomen

„Ik bel dagelijks met patiënten die ziek thuis verblijven”, zegt Peters. „Je wilt weten hoe het met hen gaat en of de situatie thuis nog veilig is. We adviseren hen altijd om te kijken op de website thuisarts.nl. Die biedt nuttige en begrijpelijke informatie. Voor ons is het belangrijk om in zo’n gesprek na te gaan of mensen niet per ongeluk alarmsymptomen over het hoofd zien.”

Die alarmsymptomen zijn onder meer verminderde alertheid of verwardheid, benauwdheid, een ademhalingsfrequentie hoger dan 24 keer per minuut, het niet meer op eigen benen kunnen staan en lopen, bijvoorbeeld naar het toilet, of naar de telefoon om zelf het gesprek te voeren, extreem zweten. „Als daarvan sprake is, staan de seinen op rood en is er actie nodig”, meldt Peters.

De Beekbergse huisarts ziet sinds een week geen coronapatiënten meer in zijn eigen praktijk. „Van corona verdachte patiënten met alarmerende ziekteverschijnselen worden door de huisartsen in onze regio rechtstreeks doorgestuurd naar de ”coronatent”.”

Deze tent is door het Rode Kruis opgezet bij het Gelre ziekenhuis in Apeldoorn en onderdeel van de Huisartsenpost (HAP). De gezamenlijke huisartsen draaien op roosterbasis ploegendiensten om patiënten te zien en te behandelen. De HAP is dag en nacht geopend. „Nadat we de patiënten hebben gezien, sturen we hen naar huis met medicijnen –vaak antibiotica en luchtwegverwijders– of door naar het ziekenhuis. Voor ons betekent het ongeveer een dienst extra per week naast de gewone HAP-dienst die we altijd al moeten doen.”

Wachtkamer

De patiënten worden door medewerkers van het Rode Kruis opgevangen in een wachtkamer en krijgen direct een mondkapje voor. „Er zijn twaalf spreekkamers. Tot nu toe zijn er slechts vier gebruik. We reserveren zo’n twintig minuten per patiënt”, meldt Peters. De afgelopen drie dagen zagen de artsen in de coronatent respectievelijk 38, 63 en 46 patiënten. „Dat aantal is tot dusver vrij stabiel”, aldus Peters.

De visites aan patiënten thuis doen de Apeldoornse artsen nog steeds zelf vanuit de eigen praktijken. Dat gebeurt in beschermende kleding.

„Dan gaat het vaak om de ernstiger zieke patiënten die niet snel herstellen en die niet meer in staat zijn om naar de tent te komen. Helaas vertoont dat aantal een stijgende lijn. Eerst ging het om drie tot vier patiënten per dag in de hele regio, nu al boven de dertig per dag. Dit is de groep die uiteindelijk in het ziekenhuis terechtkomt, al of niet op de intensive care. Of thuis overlijdt omdat ze na een gesprek met de huisarts afzien van ziekenhuisopname. We werken nu in Apeldoorn aan het opzetten van een afdeling met 75 bedden in een verpleeghuis. In de buurt van Zutphen zouden er 115 bedden bij moeten komen. Daar kunnen patiënten die om wat voor reden dan ook niet thuis kunnen blijven, palliatieve zorg krijgen. In Brabant gebeurt dit al op die manier.”

Spaan herkent de geschetste situatie. „Het gaat om oudere patiënten met een ernstige longontsteking. Opvallend is dat deze mensen weinig last lijken te hebben van benauwdheid, terwijl de gemeten zuurstofconcentratie veel te laag is. Ze kunnen door een tekort aan zuurstof alleen nog op bed liggen, maar zijn wel helder. Met zulke mensen ga je in gesprek. Daarin wijs je hen erop dat ze waarschijnlijk besmet zijn met het coronavirus en dat ze ernstig ziek zijn. Dat er een grote kans is dat ze gaan overlijden, óf in het ziekenhuis in een isolatiekamer, óf thuis.”

Nadeel van het ziekenhuis is volgens Spaan dat er maar één keer per dag één persoon op bezoek mag komen of dat ook dat zelfs dit niet is toegestaan. Dat verschilt per ziekenhuis. „Er is dus een kans dat iemand alleen komt te overlijden. Als patiënten ervoor kiezen om thuis te blijven, beloof je als arts elke dag langs te komen. Bij benauwdheidsklachten kunnen we medicijnen geven ter verlichting. Veel hoogbejaarden kiezen er in zo’n situatie voor om thuis te blijven. Vervolgens overlijden ze vaak snel.”

Nascholing

In Sliedrecht en in Apeldoorn hebben beide huisartsen zelf dit soort gesprekken nog niet gevoerd, maar ze verwachten dat het binnenkort wel zo kan gaan als de patiëntenaantallen blijven stijgen. Spaan: „Woensdagavond was er een virtuele nascholing voor alle huisartsen in Nederland, verzorgd door het NHG, het Nederlands Huisartsen Genootschap. Het NHG doet dat nu wekelijks. De laatste sessie ging onder meer over palliatieve zorg aan coronapatiënten thuis.”

Streng ic-beleid

Al jaren geldt er in Nederland een streng ic-beleid, weet Spaan. „Er worden geen patiënten opgenomen met een slechte prognose. Bijvoorbeeld iemand van 80-plus die al darmkanker heeft gehad of een hersenbloeding.”

Spaan ervaart de situatie als ernstig. „Een corona-infectie is voor 75-plussers echt risicovol. Zij vormen de kwetsbaarste groep.” De Sliedrechtse huisarts vreest ook dat er veel meer ouderen sterven door het coronavirus dan uit de officiële cijfers blijkt. Ze zijn niet getest en ze blijven daardoor vooralsnog buiten beeld.

„De andere kant is: een positieve test betekent voor ouderen nog niet zoiets als de diagnose terminale kanker. Er genezen er gelukkig ook velen. Kinderen en jongeren maken de aandoening soms haast onopvallend door. Ook gezonde jongvolwassenen worden doorgaans niet ernstig ziek door het coronavirus, uitzonderingen daargelaten.”