Een lapje katoen met daarin een dubbelgevouwen keukenpapiertje of drie laagjes wc-papier: veel ingewikkelder is een zelfgemaakt uitwasbaar mondkapje niet. Overal in het land ontstaan er initiatieven van mensen met een naaimachine om thuis katoenen mondkapjes te naaien.

Ziekenhuispersoneel werkt met professionele mondkapjes. Deze helpen alleen als je ze op de juiste manier gebruikt; ze moeten goed sluiten over neus en mond en je moet ze regelmatig wisselen, stelt een woordvoerder van het RIVM. Alleen dan werkt het kapje goed. „Verkeerd gebruik van de mondkapjes geeft schijnveiligheid.”

Het is ook niet bewezen dat de thuis gemaakte kapjes tegen Covid-19 beschermen, aldus het rijksinstituut. De virusdeeltjes zijn klein en keukenpapier neemt vocht op. De kans is groot dat het virus door het mondkapje heen gaat en dus de drager en de omgeving niet beschermt.

Toch ratelen in ateliers, op zolders en op keukentafels de naaimachines. Aan het Zwolse Self Protect zijn inmiddels drie naaiateliers verbonden. Websitebouwer Remon Konjanan wilde iets betekenen waaraan hij zelf niets verdient, zegt hij. Zelf draagt hij een mondkapje dat door een van de Zwolse ateliers is gemaakt.

Ontwerp

Het moet een aanzienlijk deel van de virusdeeltjes tegenhouden. Waarop is dat vertrouwen gebaseerd? Het ontwerp van het mondkapje heeft hij van een deskundige uit Hongkong die in het tv-programma EenVandaag kort aandacht kreeg, een zekere dokter Kwong. In Hongkong verspreidt het virus zich veel langzamer, mede doordat vrijwel iedereen daar mondkapjes draagt, denkt Konjanan. „We zeggen niet dat het honderd procent veilig is. Maar het is veiliger dan nietsdoen.” De mondkapjes, bedoeld voor particulieren, zijn uitwasbaar en het filter van keukenpapier moet na vier uur vervangen worden.

Wildgroei

Marijke Bongers heeft een textielatelier in Hardinxveld-Giessendam en werkt samen in het initiatief maakjemondkapje.nl. Daar zijn inmiddels ruim 4000 vrijwilligers bij aangesloten. „We worden overspoeld door aanvragen”, zegt ze. De initiatiefnemers zijn zich zeer bewust van de risico’s en maken alleen kapjes die slechts helpen bij het voorkomen van verspreiding van het virus door de drager ervan. Naaisters mogen niet ziek zijn, moeten hun handen veel en goed wassen en de stof mag niet even op een aanrecht weggelegd worden. „Ik denk dat het ontbreken van een richtlijn van het RIVM het grootste probleem is. Er is een enorm tekort, mensen moeten regelmatig zonder beschermingsmiddelen werken.”

Bongers ziet een wildgroei ontstaan van enthousiaste makers van mondkapjes. Het patroon van de kapjes van Maak Je Mondkapje is goedgekeurd door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid in België.

Steeds meer mensen willen zich bij Maak Je Mondkapje aansluiten. Vrouwengroepen van kerken willen ook bijdragen, maar Bongers houdt de boot nog even af. Ze werkt samen met een weverij in Enschede om de juiste stoffen te verkrijgen. „Via Duitsland komen dan ook betere filters.” Want ook onder meer thuis- en buurtzorginstellingen kloppen bij het initiatief aan. Bongers ziet ook goedbedoelde initiatieven langskomen met mondkapjes die zonder de juiste kennis gemaakt zijn. „Dan zit de naad verkeerd bijvoorbeeld.” Juist een richtlijn van het RIVM kan hierin belangrijk zijn. „Wij zijn niet de reddende engel, maar we kunnen wel een rol spelen in deze vervelende crisis.”