Vrijdag eiste het virus in Nederland het eerste slachtoffer, een man van 86. Marlies Hilhorst, woordvoerster bij het RIVM, vindt draconische maatregelen tegen het coronavirus toch niet nodig. „Handen schudden kan prima, zolang je de hygiënemaatregelen in acht neemt. Dus was je handen met water en zeep, nies in je elleboog en gebruik papieren zakdoekjes.”

De website van het RIVM is er helder over: „Er is op dit moment geen reden om evenementen te vermijden of af te gelasten.”

Viroloog Ab Osterhaus vindt dat terecht. „Je wilt geen angstcultuur creëren. Maatregelen moeten reëel zijn”, reageert hij telefonisch. „Vooropgesteld dat er geen mensen bij een bijeenkomst zijn die zich ziek of koortsig voelen, is het risico heel klein dat je dan het virus oploopt. In principe scheiden gezonde mensen het virus niet uit, misschien enkele uitzonderingen daargelaten.”

Handen schudden hoeft dan ook geen risico in te houden. Dat wordt het pas als een ziek persoon in zijn hand niest, dan een ander een hand geeft, die vervolgens in zijn ogen wrijft of in zijn mond zit. „Via slijmvliezen kan het virus iemand binnendringen.”

Hoesten

De gangbare gedachte onder deskundigen is dat hoesten verreweg de belangrijkste wijze van virusoverdracht is. Toch plaatst Osterhaus daar een kanttekening bij. „Er zijn hier nog geen systematische studies naar gedaan. Dus je kunt niet uitsluiten dat virusoverdracht ook via handen of via contactoppervlak kan plaatsvinden.” Het belangrijkste vindt de hoogleraar bewustwording van de risico’s. „Blijf thuis als je je niet lekker voelt. En houd afstand tot een proestend persoon.”

Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) neemt strengere maatregelen dat het RIVM nodig acht. Alle evenementen met externen die tussen nu en een maand zouden plaatsvinden, heeft het geannuleerd, aldus woordvoerster Verbeek. „Dat is een ingrijpend besluit. Maar we vinden het belangrijk om onze patiënten te beschermen. Zij vormen een kwetsbare groep.”

Bij de ingang van het pand staan desinfecterende handalcoholen, vertelt ze. De website van het LUMC vermeldt bovendien de tip om geen handen te schudden. Verbeek: „We willen het risico op besmetting zo laag mogelijk houden.”

Ook bij Amsterdam UMC geldt de afspraak dat er geen handen worden geschud. Die boodschap is te lezen op diverse plekken in het ziekenhuis en polikliniek, onder andere bij de hoofdingang, meldt wetenschapsvoorlichter Nicole de Haan.

Bij het Radboudumc, waar ook patiënten zijn, is elkaar een hand geven wel gewoon toegestaan. Woordvoerster Margie Alders: „Als je maar de hygiënemaatregelen in acht neemt. Wij volgen wat dat betreft de richtlijnen van het RIVM.”