De regering van president Recep Tayyip Erdogan sprak vier jaar geleden af dat Turkije Syriërs niet zou doorlaten naar Europa. De EU zou in ruil een deel van de migranten opnemen en Turkije financieel steunen. Maar Turkije kwam vorige week op de afspraken terug en zegt inmiddels 75.000 migranten de grens te hebben overgezet.

Rutte moet ook gissen naar de beweegredenen van Erdogan. „Waarschijnlijk zal meespelen” dat de Turkse regering meer steun wil voor haar benarde belangen in Syrië, „maar dan ga ik ook speculeren”.

Mogelijk wil Ankara meer geld voor de opvang van Syriërs afdwingen. De EU heeft volgens Rutte ook begrip voor de zware last die de miljoenen vluchtelingen betekenen voor de Turkse samenleving, maar zal „natuurlijk” niet onderhandelen „met het mes op de keel”. Het woord chantage wil de premier niet in de mond nemen, omdat door zulke termen een vergelijk alleen maar verder uit zicht zou raken.

Rutte is voortdurend „druk aan het bellen met collega’s” als de Griekse premier en de voorzitter van de Europese Commissie om een oplossing te vinden, zegt hij. „Het is heel belangrijk dat Europa hier eensgezind is en dat we de Turken laten weten dat dit een niet te accepteren schending is van de afspraken.”