Bakken en koken

Met het bewerken van voedsel is op zich niets mis. In veel gevallen is het zelfs noodzakelijk. Denk aan klassieke bewerkingen als koken of bakken, waardoor groenten, vlees en granen beter verteerbaar en langer houdbaar worden. Of aan de complexe processen die nodig zijn om suiker, olijfolie en koffie te maken.

Het probleem met sterk bewerkte voedingsmiddelen (ook wel: ”ultra-processed foods”) is dat er niet of nauwelijks nog voedingsstoffen als vezels, vitamines en mineralen in zitten. Daar staat tegenover dat dergelijke producten relatief veel calorieën, suiker, verzadigd vet en zout bevatten. En dat je er zelf, behalve misschien even opwarmen of afbakken, verder niets meer aan hoeft te doen. Denk aan zakken of blikken soep, kant-en-klare toetjes, hamburgers, ontbijtgranen, sauzen, diepvriessnacks en -maaltijden, taart, koekjes, ijs en frisdrank.

Gezondheid

De supermarkt lijkt wel steeds voller te liggen met sterk bewerkt voedsel. Foodwatch, een nogal kritische Europese belangenvereniging voor consumenten, concludeerde een paar jaar geleden op grond van een aselecte steekproef bij een paar supermarkten dat 70 procent van het aanbod in die categorie valt. En dus wordt verkocht.

Tegelijk wordt er wereldwijd steeds vaker alarm geslagen over de negatieve gezondheidseffecten van bewerkt voedsel. Concreet gaat het om een verhoogd risico op diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker en een afname in de levensverwachting.

Er is ook een verband met overgewicht, laat een Amerikaans onderzoek zien. Proefpersonen die twee weken lang alleen sterk bewerkt voedsel aten kwamen een kilo aan. Toen ze vervolgens twee weken lang niet of nauwelijks bewerkt voedsel voorgezet kregen vielen ze een kilo af.

Herkennen

Sterk bewerkt voedsel mijden, hoe doe je dat? Misschien zou het helpen als er een waarschuwingssticker op zat. Iets als: ”Pas op, ik ben ultra-processed”, bijvoorbeeld. Maar dat zal voor weinig mensen een aanbeveling zijn, dus beginnen fabrikanten daar vast niet spontaan aan. Dus rest er weinig anders dan het gezonde verstand gebruiken. Neem je bijvoorbeeld –in navolging van de Amerikaanse schrijver Michael Pollan– voor om niets te eten dat je oma niet als voedsel zou herkennen. Een blik op het etiket kan ook opheldering verschaffen. Als er meer dan vijf ingrediënten op staan zou dat een belletje moeten doen rinkelen. Idem als de bestanddelen overwegend onuitsprekelijke namen hebben. Een dipsaus –met guacomolesmaak– waar bij nader inzien helemaal geen avocado inzit: waarom zou je dat überhaupt willen eten?