Vijf betrokkenen bij de zandcrisis in Barneveld zijn bij de rechtbank in Arnhem onder ede gehoord over de kwestie, die in november 2018 naar buiten kwam via het tv-programma Zembla. Advocaat Pieter Huitema van de Stichting Bewonersbelangen Onderzoek Bouwgrond had daarom verzocht. Hij gaat op verzoek van bewoners van de wijken Eilanden-Oost en Veller na of een schadeclaim mogelijk is, onder meer wegens waardevermindering van hun huizen.

Bij de aanleg van de wijken is zand gebruikt uit een partij grond die bij de eerste keuring de giftige stof styreen bleek te bevatten en daarom niet in een nieuwbouwwijk had mogen worden gestort. Vink liet een herkeuring uitvoeren, die aantoonde dat het zand schoon was. Daarmee werd een kostenpost van 130.000 euro voorkomen. Volgens nader onderzoek in opdracht van Vink zouden bij de eerste keuring zandmonsters in het laboratorium met styreen zijn besmet. Bij steekproeven in de wijken is deze stof slechts op één plek aangetroffen, maar Vink betwijfelt of het geleverde zand daar de oorzaak van is.

Advocaat Huitema verhoorde onder anderen bodemadviseur Renzo Druijff van Grondbank Barneveld, een van de bedrijven van Vink Holding, degene die de keuring had geregeld. Daarbij citeerde hij uit de inleiding van het protocol dat bij de tweede keuring werd gebruikt. Deze is “niet van toepassing op partijkeuringen van grond die vrijkomt bij thermische of extractieve grondreiniging op basis van BRL SIKB 7500”. Protocol ‘7500’ werd bij de eerste kleuring toegepast.

Antwoordde Druijff aanvankelijk dat ‘de zinsnede onbekend was”, later zei hij dat die bepaling “over het hoofd was gezien”. Voor herkeuring was in overleg met het laboratorium gekozen omdat de eerste keuring “aantoonbaar fout” zou zijn geweest. “Styreen hadden we niet in de grond verwacht. De factor 48 in het verschil met de genomen duplomonsters was bovendien extreem.” Vink heeft steeds gesteld dat de (her)keuringen conform de daarvoor geldende regels waren uitgevoerd.

De herkomst van het zand was ook een thema in het getuigenverhoor. Druijff noemde twee locaties: een voormalig terrein van wegenbouwer Bruil in Ede en veevoederfabriek Denkavit in Voorthuizen. Bij Denkavit was in het verleden ook chemisch bedrijf Denka Chemie gevestigd, gespecialiseerd in bestrijdingsmiddelen.

Directeur Rob Vink van Vink Holding had daarvoor geweigerd herkomstplekken te noemen. “De grond is afkomstig van saneringen en was vervuild, anders had ze niet gereinigd hoeven te worden. Het kunnen bij elkaar wel twintig tot dertig locaties zijn geweest”, aldus Vink. “Ik kan er wel eentje bedenken en dat moet ik dan nakijken, maar ik noem die niet, anders staat meteen Zembla op de stoep, net als bij ons in 2018, en dat is één brok ellende, dat wil ik ze niet aandoen.”

Gedeputeerde Conny Bieze, burgemeester Asje van Dijk en wethouder Aart de Kruijf bleven bij hun eerdere verklaringen over het moment waarop de gemeente Barneveld van de mogelijk vervuilde grond vernam. Bieze zei eind 2017 verantwoordelijk wethouder Gerard van den Hengel op de hoogte te hebben gebracht, volgens Van Dijk en De Kruijf meldde deze dat pas in een collegevergadering in maart 2018. Waarom werden de betrokken bewoners pas in november 2018 geïnformeerd, vroeg Huitema vervolgens. Van Dijk: “We wilden eerst zorgvuldig onderzoeken om er gezondheidsrisico’s waren om niet onnodig onrust teweeg te brengen.”