’Mogelijk begin 2005 al eerste proces Strafhof’
Hoofdaanklager Luis Moreno Ocampo hoopt dat het Internationaal Strafhof (ICC) begin 2005 al met zijn eerste proces kan beginnen. Dit zei de Argentijn maandag voor de ICC–ASP, de vergadering van de 94 staten die zijn aangesloten bij het Strafhof, die deze week voor het eerst in Den Haag wordt gehouden.
Moreno zei er niet bij om welke verdachte of verdachten het gaat en wat het land van herkomst is. Het ICC doet momenteel onderzoek naar oorlogsmisdaden in twee staten: de Democratische Republiek Congo en Uganda.
Moreno hoopt het eerste onderzoek nog dit jaar af te ronden. Hij wees er nog op dat er uiteraard eerst een arrestatie moet zijn voordat het eerste proces kan beginnen.
Het Strafhof is alleen bevoegd voor oorlogsmisdaden die na 1 juli 2002 zijn gepleegd, toen het oprichtingsverdrag, het Statuut van Rome, in werking trad. Uit het onderzoek van Moreno blijkt dat sinds die datum in Congo 5000 á 8000 mensen zijn omgebracht. In Uganda zijn duizenden kinderen ontvoerd. Alles wijst erop dat in beide landen het plegen van zware misdrijven doorgaat, zoals verkrachting en marteling.
Naast Congo en Uganda ’analyseert’ Moreno momenteel nog zes andere ’situaties’, zo liet hij de ASP weten. Om welke landen het gaat, wilde de Argentijn niet zeggen; die informatie is nog ’vertrouwelijk’. Hij wilde alleen kwijt dat het gaat om oorlogsmisdaden gepleegd in vier verschillende continenten.
Het ICC is het eerste permanente internationale hof voor de vervolging van oorlogsmisdadigers en moet uiteindelijk wereldwijde bevoegdheid krijgen, in tegenstelling tot de VN–tribunalen voor ex–Joegoslavië en Rwanda. Het Strafhof is bevoegd als de oorlogsmisdaad op het grondgebied van een verdragspartij is gepleegd of als de dader de nationaliteit van een van de aangesloten landen heeft.
De VS voeren een agressieve lobby tegen het Strafhof. Zij zetten landen onder druk om te beloven dat zij nooit Amerikanen zullen uitleveren aan het ICC. De ASP–voorzitter, de Jordaanse VN–ambassadeur prins Zeid Ra’ad Zeid Al–Hussein, hekelde die druk maandagochtend in zijn openingstoespraak.
Prins Zeid uitte de hoop dat de 21e eeuw dankzij het ICC een ’eerbaardere eeuw’ wordt dan voorgaande eeuwen en verwees naar de ’rampen’ van de 20 eeuw. De voorzitter van de ICC–ASP hoopt op een toekomst die oorlogsmisdadigers „niet meer aan berechting laat ontsnappen".
Het is de eerste keer dat de ASP–bijeenkomst in de stad wordt gehouden waar ook het Strafhof zelf zetelt. Minister Bot van Buitenlandse Zaken mocht als eerste delegatieleider het woord voeren. Hij maakte bekend dat Nederland 100.000 euro doneert aan het ICC–slachtofferfonds. Bot noemde het ICC ’uniek’ onder de internationale hoven vanwege de centrale rol die de slachtoffers bij de instelling spelen.
In tegenstelling tot de VN–tribunalen voor ex–Joegoslavië en Rwanda kunnen slachtoffers bij het ICC niet alleen als getuigen optreden. Zij kunnen als „burgerlijke partij" deelnemen aan de strafzaak, en er is een fonds voor de schadeloosstelling van slachtofffers van oorlogsmisdaden. Het bestuur van het fonds wordt voorgezeten door de Franse Auschwitz–overlevende Simone Veil.
Ook Bot ’betreurt’ dat de Verenigde Staten van Amerika zich niet kunnen ’committeren’ aan het Strafhof. Hij pleitte ervoor de „kritische dialoog" met de VS voort te zetten over het ICC, dat hij vergeleek met een „kind dat elke dag groeit".