De groep, onder leiding van de Finse ex–president Ahtisaari, doet een beroep op de Europese regeringsleiders een besluit over onderhandelingen met Turkije over lidmaatschap van de EU niet langer uit te stellen, als de Europese Commissie volgende maand ook stelt dat Turkije klaar is voor gesprekken.

Het dagelijks bestuur van de EU presenteert 6 oktober een rapportage over de voortgang in Turkije. Vanuit Ankara liet eurocommissaris Verheugen (uitbreiding) maandag al weten tevreden te zijn over de ontwikkelingen in Turkije. Wel vindt hij dat er meer vooruitgang moet worden geboekt. Eerder liet Verheugen zich nog wat kritischer uit over Turkije.

Ankara vroeg in 1963 al het EU–lidmaatschap aan. Het land zit nog steeds in de wachtkamer, omdat veel politici geen overwegend islamitisch land bij de EU willen. Twee jaar geleden stelden de EU–leiders nog extra eisen aan Turkije, onder meer op het gebied van mensenrechten en het terugdringen van de rol van het leger. Daarin is nu grote vooruitgang geboekt, meent Verheugen.

Onder leiding van premier Balkenende, die de tweede helft van dit jaar de EU–toppen voorzit, moeten de Europese leiders in december besluiten of zij nu echt gaan onderhandelen met Turkije. Balkenende liet eerder weten dat de vraag of de meeste Turken moslim zijn niet doorslaggevend mag zijn.

De commissie onder leiding van Ahtisaari zegt ook dat Turkije een seculiere staat is, die geloof en staatszaken voldoende scheidt. Door de onderhandelingen met de EU aan te gaan, wordt dat seculiere karakter alleen maar meer versterkt, meent de Finse politicus. De Italiaanse europarlementariër Bonino zegt verder dat de Turkse strijd voor gelijkheid van vrouwen alleen aan kracht kan winnen door onderhandelingen met Ankara te beginnen.

Critici wezen Verheugen maandag bij het begin van zijn vierdaags bezoek aan Turkije op het voortduren van martelingen in Turkse gevangenissen. Verheugen erkent het voortbestaan van deze praktijken, maar zegt wel dat het nog om uitzonderingen gaat. Hij weigerde commentaar te geven op het Turkse voornemen overspel strafbaar te stellen.

Ahtisaari betoogde maandag in Brussel verder dat onderhandelingen met Turkije zullen leiden tot nog meer hervormingen op democratisch en humanitair vlak. Hij gaf toe dat de gesprekken met Turkije wel tien jaar in beslag kunnen nemen.