„We inspecteren op verschillende manieren op zwavel in de haven en voor de kust. Maar ver op zee via satellieten toezicht houden zou een mooie stap in de handhaving zijn”, zegt inspecteur-generaal Jan van den Bos. Want momenteel ontbreekt het toezichthouders aan middelen om de tienduizenden schepen die dagelijks de wereldzeeën bevaren goed in de gaten te houden.

Zeeschepen moeten sinds 1 januari aan strengere regels voldoen. Dat is afgesproken in een internationaal verdrag tegen vervuiling door de scheepvaart. Een groot deel van de wereld heeft dat ondertekend. Brandstof die schepen op volle zee gebruiken, mag nog maximaal 0,5 procent zwavel bevatten. Voorheen was dat 3,5 procent. Op de Noordzee en de Oostzee gelden strengere normen: daar is nog een maximaal zwavelgehalte van 0,1 procent toegestaan. Ook de uitstoot van stikstofdioxide moet hier vanaf 2021 aan strengere eisen voldoen.

Schonere brandstof is minder schadelijk voor het milieu en de gezondheid. Het is ook duurder. Maar reders die kosten willen besparen door toch vuile brandstof te gebruiken, riskeren boetes tot 800.000 euro.

Voor de metingen gaan ILT en de universiteiten gebruikmaken van Tropomi, een meetinstrument dat geldt als het vlaggenschip van de Nederlandse ruimtevaart. Het vliegt sinds eind 2017 rond de aarde op een Europese satelliet, de Sentinel-5P. Het apparaat meet onder meer ozon, stikstofdioxide, koolmonoxide en fijnstof. De metingen zijn zo gedetailleerd, dat het mogelijk is om in te zoomen op individuele schepen.

„Bronnen en omvang van luchtvervuiling zijn wereldwijd scherper in beeld dan ooit”, meldde het KNMI eerder over het meetinstrument. „Doordat Tropomi de hele aarde in één dag ziet, wordt een schat aan informatie verzameld.”