Maar ook minister Kamp van Defensie noemt de stap van Wilders „niet zo fraai.” Kamp, net als Wilders een liefhebber van rechtse standpunten, heeft deze week nog een verwoede poging gedaan om zijn „maatje” Wilders op andere gedachten te brengen. Maar het is hem niet gelukt. Toch heeft hij niet het gevoel dat Wilders een „eigen politieke agenda” voerde. Fractievoorzitter Van Aartsen had hem en Hirsi Ali veel ruimte gegeven. „Hirsi Ali heeft een evenwicht gevonden, Wilders niet”, constateert Kamp.

Ook Hirsi Ali noemt het vertrek een groot verlies voor fractie en voor zichzelf. „Hij was een bondgenoot en maatje in de fractie. Ik reken mij tot de linkervleugel, maar we konden het toch goed vinden met elkaar.” Kamerlid Van Baalen noemt het vertrek pijnlijk, maar onvermijdelijk. Hij vindt niet dat de VVD tot op zijn grondvesten staat te schudden.

Van Aartsen noemt het vertrek van Wilders een enorm verlies voor de VVD. Nog nooit eerder overkwam de VVD zo’n breuk. De fractieleider vindt niet dat hij schuld heeft. Hij is dan ook niet van plan op een andere manier leiding te gaan geven aan de nu 27-koppige fractie. „Ik geloof niet in een stalinistische leiding. Dat past niet.”

VVD-partijvoorzitter Van Zanen spreekt over een „nederlaag voor de partij.” De VVD heeft Wilders volgens Van Zanen nog niet geroyeerd als lid, maar „als hij consequent is, zegt hij zijn lidmaatschap op.” Door het verdwijnen van Wilders uit de fractie houdt de coalitie van CDA, VVD en D66 nog slechts een meerderheid van 77 zetels over.

CDA-minister De Geus (Sociale Zaken) denkt niet dat hierdoor de stabiliteit van de coalitie in gevaar komt. „Wilders zal zijn werk gewoon voortzetten” en „de VVD zal de rijen sluiten”, zei hij vrijdagmorgen.

De politicus geeft aan te zijn opgestapt omdat hij weigert in te stemmen met een eventueel lidmaatschap van Turkije van de Europese Unie. „Ik was, ben en blijf tegen toetreding van Turkije tot de EU en daar kan ik geen compromis over aanvaarden.” Een andere reden zou zijn dat de partijtop van hem eist zich tijdens publieke optredens punctueel aan de partijlijn te houden.

Volgens fractievoorzitter Van Aartsen, partijvoorzitter Van Zanen en vice-premier Zalm is er echter meer aan de hand. „Het gaat erom dat de fractie als team kan functioneren”, aldus Van Aartsen. Daarbinnen was er volgens de fractieleider ruimte genoeg geweest voor Wilders’ eigen inbreng. Zalm zei dat de VVD-bewindslieden de opstelling van Van Aartsen volledig steunen.