Dat was de uitkomst van het Kamerdebat over integratie donderdag. Het debat mag volgens premier Balkenende historisch worden genoemd. „Er bestaat nu meer overeenstemming dan dat er verschillen zijn", zei Balkenende, die samen met minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie namens het kabinet sprak. Het kabinet kwam niet met nieuwe voorstellen. De partijen probeerden via een tiental moties wel nog wat meer actie en aanscherping te bereiken.

De bewindsvrouw kreeg harde kritiek te verduren. PvdA–fractieleider Bos noemde de koppeling die Verdonk legt tussen het dubbele paspoort en integratie „aanstootgevend". Fractievoorzitter Halsema verweet haar „vaagheid en onvoldoende kennis van zaken".

De PvdA en GroenLinks, maar ook regeringspartij D66, keerden zich tegen de inzet van het kabinet om dubbele nationaliteiten in te perken. Dit levert volgens de drie partijen geen enkele bijdrage aan de integratie. Integendeel, zij denken dat minder mensen zich aanmelden voor naturalisatie als zij hun oude paspoort moeten opgeven en ervoor kiezen langer vreemdeling te blijven. Uit cijfers blijkt al dat minder mensen het Nederlanderschap verwerven.

Maar Verdonk blijft erbij dat afstand doen van de oude nationaliteit een teken is van loyaliteit naar Nederland en de integratie bevordert. Ze ziet het Nederlanderschap als de hoofdprijs voor vreemdelingen. „Eerst Nederlander, dan Europeaan en dan wereldburger", stelt Verdonk. Ze reageerde daarmee op een bekende uitspraak van wijlen prins Claus waarnaar Halsema had verwezen. Daarin hanteerde de prins precies de omgekeerde volgorde.

De bewindsvrouw onderzoekt nog hoe een ceremonie bij de naturalisatie het Nederlanderschap meer aanzien kan geven. Op verzoek van de ChristenUnie bekijkt ze of betrokkenen een loyaliteitsverklaring kunnen tekenen. Halsema vindt dat onzin, want dan moet je die verklaring eigenlijk aan alle Nederlanders voorleggen. Ook kijkt Verdonk naar een voorstel van PvdA en D66 of een Handvest van Burgerrechten kan worden uitgereikt aan nieuwkomers. Daarin moeten de belangrijkste waarden, normen en grondrechten staan.

Verder wil een ruime meerderheid van CDA, PvdA, VVD en D66 dat eisen worden gesteld aan de huwelijkspartner die naar Nederland komt. Zij moeten in de eigen taal kunnen lezen en schrijven. Zij vrezen dat analfabeten hier in een isolement terechtkomen en hun kinderen op achterstand zetten.

Maar volgens Verdonk is het in strijd met het recht op gezinsleven om dergelijke voorwaarden te stellen aan de immigrant. Het kabinet stelt juist eisen aan degene in Nederland die een bruid uit het herkomstland haalt. Vooral Marokkanen en Turken doen dat relatief vaak, zo’n 6000 keer per jaar.

Verder stemde bijna de volledige Kamer in met de aansporing van PvdA’er Bos aan het kabinet om zeker te stellen dat randgemeenten een grotere bijdrage gaan leveren aan de huisvesting van lagere inkomensgroepen. Alleen de naam van Lazrak ontbrak onder die motie. Hij had zich eerder tijdens zijn spreekbeurt verontschuldigd voor zijn „warrige betoog". „Ik heb geen inburgeringscursus gehad", luidde zijn excuus.