Column: Oudjaarsavond
Zestig jaar geleden. Oudjaarsavond in een Fries dorp. Twee kerken, hervormd en gereformeerd. De dominees preekten. Was er geestelijk vooruitgang geboekt? Was de klop van Gods hart gehoord? Het kerkvolk luisterde. Is het echt zo gegaan? Ik hoop het. Toen de dominees hun schapen weer loslieten, sloeg buiten een algehele verwarring toe. Fietsen genoeg, maar niemand vond zijn eigen exemplaar terug. Feestvierders hadden de hervormde fietsen naar de gereformeerde kerk gesleept en de gereformeerde rijwielen naar het hervormd kerkgebouw.
Onschuldig spel vergeleken bij het huidige geweld van oudjaarsavond. Om naar terug te verlangen, al is de vraag wat er van de oudjaarspreek overbleef.
Vandaag kunnen kerkgangers iets anders verwachten. Vuurwerkgeweld. De geur van oliebollen, die ooit de oudjaarskerk vulde en waartegen zelfs Boldoot en 4711 het moesten afleggen, maakte plaats voor zwavel- en kruitdampen.
Minstens 700.000 medelanders krijgen het vanavond Spaans benauwd, aldus de optimistische prognose van het Longfonds. De EHBO-posten zullen druk zijn met het weer aannaaien van afgerukte vingers, oren en andere lichaamsdelen. Voor zover dat nog kan. Mensen met dementieziekten krijgen het eveneens zwaar. Velen zullen ontregeld raken. Dieren verkeren in doodsangst.
We vieren een oude traditie. Nog even en het staat op de Werelderfgoedlijst. Handen af van onze eigenheden en eigenaardigheden. Zwarte Piet, gillende keukenmeiden, voetzoekers, vuurwerkbommen, vreugdevuren. Een oude traditie. Beslist. Voorchristelijk zelfs. Heidendom ten voeten uit.
Onze overheid weet er slecht raad mee. Verbieden? Tolereren? De andere kant opkijken? Vuurwerkvrije zones?
In de 17e eeuw verbood zij het straatgeweld al, maar liet het handhaven ervan na. Dat gebeurde pas in de 19e eeuw. Een commentator uit die tijd prees de eendrachtige samenwerking van politie, onderwijzers (!) en kerkleiders (!). „De beschaving nam toe”, noteerde hij tevreden. Hij zou met het oog op vandaag moeten constateren dat het met de beschaving niet meer zo hard wil. Vorig jaar scheelde het een haar of Den Haag was afgebrand. Dan toch liever de Friese variant van oudjaarsavond. Nog beter is het om allemaal onder het Woord te zijn en met datzelfde Woord het jaar uit te gaan! Zowel de mensen die hun hoofd schudden over hen die de kerk voorbijlopen, als zij die hun hoofd schudden over hen die in de kerk zitten. De vraag is: Hoe serieus nam en neem ik de Heere Jezus? Aan Hem voorbijleven is pas echt spelen met vuur.