De garanties zijn door Scholten vanaf 2002 via twee banken afgegeven ter bescherming van Rotterdamse havenbelangen in verband met duikbootorders. Scholten deed dit buiten medeweten van de directie van het Havenbedrijf, raad van commissarissen en college van B en W van Rotterdam.

Nadat de twee betrokken banken hun geld hadden teruggeëist, lichtte Scholten donderdagavond de raad van commissarissen in. Of het geld als verloren moet worden beschouwd, is nog onderwerp van onderzoek. Enkele werkmaatschappijen van RDM gingen dit jaar failliet, maar maakten een gedeeltelijke doorstart. Vorige week werd bekend dat het havenbedrijf de defensietak van het bedrijf wil overnemen.

Toen de garanties ter waarde van 100 miljoen euro onlangs omgezet werden in leningen aan RDM–bedrijven, klopten de twee betrokken banken (Commerzbank en Barclays Bank) bij het havenbedrijf aan. Volgens Van Sluis gaat het om circa 95 miljoen euro aan leningen.

Volgens de president–commissaris, tevens havenwethouder van Rotterdam, staat nog niet vast of de Rotterdamse haven dat geld ook kwijt is. De RDM heeft onder meer het stoomschip Rotterdam en het bedrijf RDM Technology als „tegenwaarde" ingezet, aldus Van Sluis.

Hij wilde nog niet van fraude spreken en het havenbedrijf heeft ook nog geen aangifte gedaan. „We willen eerst de resultaten van het onderzoek afwachten en die denken we over twee, drie weken te hebben", aldus de bestuurder.

Scholten, niet op de persconferentie aanwezig, legt officieel per 1 januari zijn functie neer. Hij was sinds 1990 directeur en vanaf 1992 algemeen directeur. Hans Smits, lid van de raad van commissarissen, neemt hem tijdelijk waar. Hij vormt met Pieter Struijs de directie. Het havenbedrijf gaat op zoek naar een vervanger voor Scholten.

Afgelopen mei kreeg de raad van commissarissen te horen dat het havenbedrijf 25 miljoen euro schuld had aan de Commerzbank. Die garantstelling van Scholten viel nog binnen zijn mandaat als algemeen directeur, zei Van Sluis. Hij lichtte daarover in juni de Rotterdamse gemeenteraad in. „Toen was ons niet bekend dat het totaal om een garantstelling van 100 miljoen euro ging", aldus Van Sluis.

Scholten deed zijn zaken met RDM–topman Joep van den Nieuwenhuyzen. Hoe de constructie precies zit, bleef maandag schimmig. Van den Nieuwenhuyzen zou Scholten hebben verzekerd dat de bankgarantie noodzakelijk was om de belangen van de Rotterdamse haven met Taiwan en China niet te schaden.

RDM zou duikboottechnologie aan Taiwan hebben kunnen leveren, maar de order ging niet door na druk van de Nederlandse regering en grote bedrijven. Zij waren bang voor een boycot door China. Om beide landen te vriend te houden, zou Rotterdam RDM moeten compenseren voor gederfde inkomsten. „Scholten vertelde ons dat hij op basis van dat verhaal garanties heeft afgegeven", aldus Van Sluis.

Van den Nieuwenhuyzen wilde maandag niet inhoudelijk reageren op de affaire. Volgens hem zit hier „heel veel meer achter, dat je niet in twee woorden kan vertellen". De ondernemer zit momenteel in de Verenigde Staten en keert zo snel mogelijk terug naar Nederland om dinsdag een toelichting te geven op de zaak.

De gemeenteraad is inmiddels per brief over de affaire ingelicht. Het havenbedrijf is verzelfstandigd, maar de gemeente is nog wel 100 procent aandeelhouder.

De SP heeft de andere partijen voorgesteld een gemeentelijke enquête te houden. „Het moet niet kunnen dat een persoon zoiets kan beslissen. We zijn als Rotterdam geen bank van lening voor dubieuze ondernemingen", aldus fractievoorzitter T. Cornelissen. GroenLinks pleit ervoor het integriteitsbeleid van de gemeente Rotterdam flink aan te scherpen.

Eerder ontstonden twijfels over leningen van Rotterdam aan Van den Nieuwenhuyzen, toen de RDM–zakenman een helikopterplatform op de Maasvlakte wilde beginnen en rond de aanschaf van de ss Rotterdam.