Ik geloof wel dat het nog weer goed komt met Campi. Tegelijk is zijn moeite begrijpelijk, gelet op de vele activiteiten die zo’n Bullinger-jaar met zich meebrengt en waar iemand als Campi steeds weer moet optreden.

De burgemeester zei terecht dat Bullinger dit jaar misschien wel meer een Zwitsers exportartikel was dan kaas. Bullinger-concerten, Bullinger-rondwandelingen, -toneelstukken, -postzegels, Bullinger-wijnflessen en -maaltijden, Bullinger-T-shirts en -paraplu’s - het is er allemaal en daar kun je dus wel zat van worden.

Maar het mooie is natuurlijk dat er zo veel aandacht is voor deze boeiende arbeider in Gods wijngaard. Dat was ook het resultaat van de afsluitende bespreking zaterdagavond, namelijk dat het onderzoek naar deze reformator door moet gaan, voortvarend en grondig.

Vanzelfsprekend is er ook een Bullinger-kerkdienst en een Bullinger-preek, en daarmee eindigde gisteren dit congres. De dienst vond in de Fraumünster plaats, het indrukwekkende kerkgebouw dat boven het centrum van Zürich uitsteekt en waar al eeuwenlang allerlei protestantse grootheden gepreekt hebben.

Bullinger was allereerst predikant. In de preek gaat de deur naar de hemel open, mits de preek ook echt de Bijbel opent. Olivier Millet, hoogleraar Romaanse talen in Basel, gaf een analyse van Bullingers homiletiek. Bullinger sprak open -en als een van de eersten- over het feit dat de Bijbel niet zo gemakkelijk uit te leggen is en dat er teksten zijn die een mens voor grote vragen stellen. De welsprekendheid van de Bijbel moet volgens Bullinger terug te horen zijn in de welsprekendheid van de prediker en zijn boodschap. De Bijbel kent verschillende literaire genres en de prediker moet daar rekening mee houden. Het Woord van God heeft kracht in zichzelf. Juist omdat het Gods Woord is, verdient het zo helder mogelijk weergegeven te worden.

Verder moet de prediker bij de tekst van de Bijbel blijven, en niet uitweiden over allerlei thema’s, ook niet over dogmatische, als deze niet heel duidelijk uit de tekst zelf naar voren komen. Wat Bullinger daarover zei, lijkt vanzelfsprekend, maar er zijn vandaag nog steeds mensen die van hun predikant ook wel anders meemaken.

Bullinger zag zijn positie als die van profeet. Dat is niet iemand die vertelt wat er in de toekomst gaat gebeuren, maar waartoe het Woord Gods nu, in deze situatie oproept. Dr. Peter Opitz, medewerker aan het instituut, publiceerde een week geleden een schitterend boek over de theologie van Bullinger. Het ambt van profeet is hetzelfde als dat van de herder, want de profeet zegt waar de kudde langs moet. Preken is bij Bullinger pastoraat. Dan gaat het bij Bullinger in de preek ook om sociale en politieke vragen, zaken die hij ook in zijn preken aan de orde stelde, maar zaken die hij ook persoonlijk bij politici aankaartte. De profeet houdt niet alleen de gemeente, maar heel de gemeenschap inclusief de overheid Gods Woord en wet voor.

Bullinger kent daarin, evenals andere reformatoren, een evenwicht en mogelijk is dat evenwicht in de loop van de tijd verloren gegaan. In de ene traditie is de uitleg beperkt tot een individuele, verticale boodschap, in de andere tot een verkondiging waarin hoofdzakelijk problemen van politiek en samenleving aan de orde kwamen. Bij Bullinger ligt dat nog in één. De Bijbel is niet tijdloos en zo moet ook de uitleg van de Bijbel direct betrokken zijn op de tijd waarin men leeft. Van Bullinger valt nog heel wat te leren.

Het was slim bekeken van de organisatie om de presentatie van een behoorlijk aantal nieuwe boeken tot op het laatst te bewaren. Dat voorkomt dat mensen gaan zitten lezen onder de lezing van een ander. Het voorkomt in sommige gevallen ook dat mensen eerder weggaan, omdat de boeken met korting verkocht werden. Op zaterdagavond stroomden de congresgangers nogmaals samen, maar nu met ingehouden en toch zeer zichtbare begeerte. Eerst moesten zij noodgedwongen weer een toespraak aanhoren, maar daarna konden zij verlekkerd en gretig het moois in handen nemen en kopen. Déze mensen waren de reformator, ook na vijf dagen fulltime Bullinger, nog lang niet zat.