Afgelopen mei won de hindoenationalistische Bharatiya Janata Partij (BJP) met een ruime meerderheid de Indiase verkiezingen. De moederorganisatie van de BJP, de Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS), streeft naar een hindoestaat. Ze ziet christenen en moslims als ongewenste elementen. In de meeste deelstaten is de BJP de grootste partij. Maar niet in Kerala, waar naar schatting 18 procent van de bevolking christen is, ofwel 6 miljoen mensen. In deze deelstaat won de seculiere Congrespartij.

Kerala kwam vorig jaar in het nieuws wegens felle protesten. Het Indiase hooggerechtshof bepaalde dat de hindoeïstische Sabarimalatempel de wet overtrad door vrouwen in de vruchtbare leeftijd de toegang te weigeren. Wekenlang gingen gelovige hindoes, gesteund door de RSS, de straat op om tegen het besluit te protesteren. Seculieren, communisten (aanhangers van de op twee na grootste partij van Kerala) en hindoenationalisten gingen met elkaar op de vuist. Uiteindelijk moest een politie-escorte enkele volhardende vrouwen begeleiden naar de tempel. De controverse heeft de sympathie voor de RSS doen toenemen. Ook onder christenen is er begrip voor het verzet tegen de uitspraak.

Alex Oommen is de predikant van de anglicaanse Christuskerk in Alleppey. Hij woont met zijn gezin naast de kerk. Zijn tienerzoon brengt vruchtensap. Achter de predikant staan goed gevulde boekenkasten: enkele uitgaven in het Engels over socialisme en kritische beschouwingen over bezit, talloze in het Malayalam, de regionale taal.

Harmonie

„Het hooggerechtshof moet zich niet mengen in religieuze zaken”, vindt Oommen. „Door rechtspraak zal dit soort bijgeloof niet verdwijnen. Als dat hun doel is, zouden ze ook de beeldenverering moeten aanpakken. Natuurlijk maakt de menstruatie vrouwen niet onrein. Het is deel van de schepping.

Bovendien geloof ik niet dat het opzet was om vrouwen te discrimineren. Als een vrouw een god wil vereren en de gemeenschap zegt dat die god dat liever niet heeft, dan moet je dat respecteren. Hierdoor kan de harmonie gewaarborgd worden.

In mijn kerk beschouwen we vrouwen als gelijkwaardig. We hebben ruim 300 vrouwelijke priesters en een vrouwelijke bisschop. Wij discrimineren niet. Je moet anderen de tijd geven om tot dezelfde conclusie te komen.”

Recentelijk ontmoette de leider van de RSS, Mohan Bagwhat, de leider van de Protestantse Kerk van Zuid-India, Thomas Oommen. Een toenadering? „Onze kerk telt 7 miljoen leden”, weet predikant Alex Oommen, die geen familie is van de kerkleider. „Na de Rooms-Katholieke Kerk zijn we de grootste christelijke gemeenschap van India. Als de leider van de RSS op onze deur klopt, zijn we respectvol en doen we open. Maar dat betekent niet dat we zijn intolerante ideologie ondersteunen”, stelt hij vastberaden. „Laat ik duidelijk zijn: de term die je gebruikt, hindoenationalisme, is niet correct. Voor de BJP-agenda zijn de woorden ”militant hindoeïsme” meer op hun plaats. De term nationalisme gebruik je voor mensen die het beste met een land voorhebben. Die álle mensen, hun rechten en hun geloof respecteren, ongeacht hun kleur en afkomst.

De mensen die hun leven hebben gegeven voor dit land, vochten voor een seculiere structuur. We zullen voor deze waarden blijven strijden. De militanten proberen hier wel hun invloed laten gelden, maar de meeste mensen in Kerala zijn hier niet ontvankelijk voor.

Je moet begrijpen, in het noorden is er sprake van segregatie. Je hebt er hindoewijken en moslimwijken. Maar hier in Kerala woont in het ene huis een hindoe, in het volgende een christen en daarnaast een moslim. Het is gemengd. Ik ga naar mijn hindoevrienden en we eten samen. En zij eten bij mij. Hindoes hier stemmen geen BJP. In Kerala zullen ze nooit een meerderheid vormen.”

Lees ook

„Overwinning hindoes slecht nieuws voor christen India”

Bevriend

De Rooms-Katholieke Kerk is op een geheel eigen manier verbonden aan hindoegelovigen. Zo eindigt een deel van de pelgrims van de Sabarimalatempel in het dorp Arthunkal hun bedevaart –na een bezoek aan een moskee– in Sint-Andreasbasiliek. Oprichter jezuïet Jacob Fenicio zou bevriend zijn geweest met Ayyappa, een prins die een sanyasi, een heilige, werd en in de Sabarimalatempel als een god wordt vereerd.

Om de band tussen Fenicio en Ayyappa te eren, lopen volgelingen een rondje om deze kerk. Daarna laten ze hun gebedsketting achter bij het beeld van beschermheilige Sebastiaan, als teken van het einde van hun vastenperiode.

Volgens rector en priester Christopher Arthasseril zien hindoes de heilige Sebastiaan als een incarnatie van Jacob Fenicio. „Dat kan natuurlijk niet”, vindt priester Arthasseril. „Maar ja, ze hebben nu eenmaal een dergelijke overtuiging. Overal waar ze licht zien branden, zullen ze die plek aanbidden. Het maakt hen niet uit of het een tempel, een moskee of een kerk is. Tijdens de Sabarimalabedevaart komen er duizenden pelgrims naar onze kerk. En hun aantal neemt toe. Hun donaties zijn de laatste tien jaar verdubbeld.”

Allemaal bedacht

Predikant Oommen is sceptisch over de traditie. „Dit is allemaal bedacht”, reageert hij. „Er is helemaal geen relatie tussen de Sint-Andreasbasiliek en Sabarimala. Er is sprake van financieel gewin en daarom heeft de kerk dat verhaal over die vriendschap verzonnen.

Het is in Kerala niet ongewoon voor hindoes om heiligen in kerken te vereren. Hoe meer goden, hoe meer zegeningen. En voor rooms-katholieken is dat concept niet vreemd, ze hebben immers hun beschermheiligen. Daar maken ze gebruik van. Een groot deel van hun inkomen bestaat uit giften van hindoes.”

Vinod Bansal, woordvoerder van de Vishva Hindu Parishad, de religieuze tak van de RSS, reageert geschokt als hij verneemt dat in Kerala hindoes naar de kerk gaan. Vol ongeloof verwijst hij voor commentaar naar de lokale VHP-leider Shriraj Nair. „Wij accepteren alle geloven, maar bij India hoort het hindoeïsme”, reageert Nair, die er in één adem aan toevoegt: „Toen de christenen hier kwamen, hebben ze hindoes vermoord en het christendom aan hen opgelegd.”

Lees ook

India bereidt nationale wet voor tegen alle bekeringen

Eigen keuze

Nair blijkt op de hoogte van de Sabarimalatraditie. „Ik zou zelf nooit naar een kerk gaan”, benadrukt hij. „Maar we ontmoedigen het niet. Mensen moeten hun eigen keuze maken.”

„De mensen in Kerala zijn open en tolerant”, zegt priester Arthasseril nadat hij een auto heeft gezegend. „Het is niet voor niets dat de islam en het christendom hier konden floreren. Tijdens de verkiezingen stemde de bevolking van Kerala tegen de BJP en voor een seculier India. Maar de invloed van de RSS is hier wel degelijk te merken. Zo zijn de visa van enkele van onze medewerkers ingetrokken om invloed van buitenaf tegen te gaan. Ze zeggen dat we evangeliseren, dat we een gevaar zijn voor de hindoecultuur. Maar we maken amper 2 procent van de bevolking uit.

Hindoenationalistische verkiezingsleuzen riepen in onze gemeenschap wel angst op. Moslims moesten terug naar Pakistan en christenen naar Europa. Maar we zijn allemaal hier geboren. We zijn Indiërs.”

Bij de anglicaanse predikant Oommen zijn dergelijke leuzen ook bekend. Hij toont zich niet onder de indruk. „Geef ons maar een ticket! We hebben lang op zo’n reisje gewacht. Maar serieus, dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Alleen in hun dromen.”

Omana mag hindoetempel niet in

In Arthunkal, een dorp iets ten noorden van het Indiase Alleppey, zitten twee hindoes, Surya (26 jaar) en haar moeder Omana (50 jaar), tussen de christelijke kerkgangers in de Sint-Andreasbasiliek. Surya werkt als verpleegster in Hyderabad. Ze is op bezoek bij haar moeder. „Mijn moeder komt hier regelmatig om de mis bij te wonen”, legt Surya uit. „Deze kerk is bijzonder vanwege de vriendschap tussen oprichter pater Fenicio en de god Ayyappa van de Sabarimalatempel.”

Voor de gelovige Omana is de Sint-Andreasbasiliek in ieder geval een uitkomst. Omdat ze nog niet in de menopauze is, is –ook naar haar eigen overtuiging– de Sabarimalatempel taboe voor haar.

„Mijn moeder is volger van de heilige Ayyappa”, legt dochter Surya uit. „Over vijf jaar kan ze naar de tempel. Tot die tijd komt ze graag hier, omdat Ayyappa en Fenicio met elkaar verbonden waren.”