Dat hebben de voorzitters van de vakcentrales dinsdag bekendgemaakt. Woensdag wordt een begin gemaakt met het uitdelen van pamfletten en het ophangen van posters. Om het publiek warm te maken voor de komende acties deelden de bonden woensdagmorgen 200.000 pamfletten uit aan treinreizigers in Zuid-Holland, Zeeland, Midden- en West-Brabant.

Om de druk op te voeren worden op 20 september in Rotterdam actiebijeenkomsten en stakingen gehouden. In de week voorafgaande aan de derde dinsdag in september roepen de vakbonden onder meer in radiospotjes werknemers op om op 21 september hun werk te onderbreken om de Troonrede te beluisteren. Ook zullen de aangesloten vakbonden zelf acties organiseren en onder meer bedrijven bezoeken.

„Uniek en jammer.” Zo typeerde FNV-voorzitter De Waal dinsdag de actie van de drie vakcentrales, die voor het eerst sinds de WAO-kwestie in 1991 weer gezamenlijk optrekken. Maar volgens hem hebben de vakbonden geen keus. In een brief aan het kabinet is gisteren een waslijst aan pijnpunten nog eens opgesomd. Belangrijk daarbij zijn de meningsverschillen over het prepensioen, VUT, WAO en het voornemen van minister De Geus (Sociale Zaken) om CAO’s waarin een loonsverhoging is afgesproken niet meer aan gehele bedrijfstakken op te leggen.

„Er wordt niet meer geluisterd door het kabinet. Maatschappelijke organisaties en hun meningen doen er niet meer toe. Er wordt arrogant geteerd op het eigenlijk gelijk.” Volgens De Waal is het nu tijd dat de bevolking duidelijk maakt tegen dit kabinetsbeleid te zijn. „Het verzet moet nu blijken, wij nemen daarbij het voortouw.”

Het CNV steunt de FNV. CNV-voorzitter Terpstra verweet het kabinet in toenemende mate met de rug naar de samenleving te zijn gaan staan. „Niemand heeft de behoefte om op dit moment met elkaar te praten”, zei hij. Terpstra sprak van „een crisis in de Nederlandse arbeidsverhoudingen.”

Ook de als gematigd bekendstaande MHP, de vakbond voor middelbaar en hoger personeel, schaart zich achter de acties. „Niet met de bedoeling het kabinet weg te krijgen, maar wel om ons uit te spreken tegen dit beleid”, benadrukte voorzitter Verhoeven. Hij omschreef de kabinetsplannen als een „annorexiabeleid. Men knijpt alleen maar af.”

Leden kunnen op kosten van de bonden op 2 oktober naar Amsterdam reizen. Actievoerders van Keer het Tij, een platform van 450 maatschappelijke organisaties, sluiten zich bij de demonstratie aan. Voor de vakbonden is de oproep aan hun achterban een ware krachtproef. Noch De Waal noch Terpstra durfde zich al te exact uit te spreken over de aantallen demonstranten die komen opdagen. Het zullen er volgens de Waal „zeker vele tienduizenden zijn. Het zal niet tegenvallen”, aldus de FNV-voorzitter, die ook op 20 september in Rotterdam „vele boze werknemers” verwacht. De bonden in Rotterdam zijn zekerder van hun zaak. Ze verwachten 20.000 demonstranten.

De Rotterdamse hoogleraar economie C. van Paridon denkt dat de stakingslust in Nederland minder groot zal zijn in vergelijking met grootschalige acties in Duitsland. Daar gaan wekelijks 100.000 mensen de straat op om te betogen tegen de korting op de werkloosheidsuitkeringen. „Het prepensioen is voor veel mensen nog ver weg”, aldus Van Paridon.

Als het kabinet zijn beleid niet bijstelt, kiezen de bonden na 2 oktober het offensief bij de onderhandelingen over nieuwe CAO’s. Zij zullen daarin reparatie van de bezuinigingen eisen.

Voor een woordvoerder van werkgeversorganisatie VNO-NCW bevatten de geplande acties „weinig nieuws.” Hij hoopt dat een betere overgangsregeling bij het afschaffen van het prepensioen voor een oplossing van het conflict tussen de bonden en het kabinet kan zorgen. Kleine en middelgrote ondernemers verenigd in MKB-Nederland, vinden dat de bonden de vuilniszak niet bij de werkgevers neer moeten zetten.

Vice-premier Zalm reageerde gisteren laconiek. Hij ziet meer in de leus ”Nederland moet aan de slag”. „Ik zou willen dat Nederland beter verdiende, want dan was de economische groei hoger.”