De regering heeft echter niet gewoon geld gevraagd om de oude methode toe te passen. Met de Millenium Challenge Account is Washington een weg ingeslagen van echte hervorming in ontwikkelingshulp.

Een van de belangrijkste bouwstenen voor voorspoed is economische vrijheid in de vorm van samenlevingsstructuren zoals gegarandeerde rechten op privé-bezit, een onafhankelijk gerechtelijk apparaat en minimale beperkingen van overheidswege. Anders dan conventionele ontwikkelingshulp beloont het Milennium-programma regeringen die op deze punten succes hebben.

Niet verder
De Amerikaanse buitenlandse politiek negeert niet de hoofdoorzaken en ontwikkelingsproblemen van het Midden-Oosten. In feite is de regering-Bush een stap verder gegaan in de andere richting. Zij heeft geconcludeerd dat dit een regio is die niet op de huidige manier verder kan. In te veel staten in het Midden-Oosten negeren harde en minder harde dictators economische rechten en politieke vooruitgang.

De wijsheid van Bush’ politiek is dat deze zowel de verzoeningslogica van politiek links -die Amerika verantwoordelijk houdt voor alle problemen in de regio- verwerpt, als ook de conventionele wijsheid die impliceert dat Arabieren en moslims niet klaar zijn voor economische kansen en politieke vrijheid.

Bush wordt er vaak van beschuldigd anti-Arabisch en antimoslim te zijn, maar het tegenovergestelde is waar. Terecht constateert hij dat er een kleine radicale groep van islamitische terroristen is met een gewapende doctrine die probeert een pseudo-religieuze tirannie op te dringen aan de hele regio terwijl ze het Westen naar een semi-isolationisme jagen. Bush noemt het op terreur gebaseerde islamitische militantisme het erfgoed van fascisme en communisme. Door deze kleine groep te isoleren en vleugellam te maken, zoekt Bush de botsing tussen beschavingen te voorkomen.

Tweeledig
Hij doet dit met een tweeledige benadering. Daarbij is het ene speerpunt Irak, Iran, Syrië en Libië duidelijk maken dat ze massaterreurwapens en geheime terroristische hulp niet als bedreigingsmiddel in richting van het Westen moeten gebruiken.

In het Greater Middle East Initiative -dat op de recente G-8-top ”plan van ondersteuning bij hervorming” genoemd werd- toont de regering van de VS de tweede troef in een pragmatische benadering om basale economische en politieke vrijheidsstructuren terug te brengen in de regio. Sommige critici noemen het een politieke afleidingsmanoeuvre van de Irak- of Israël-kwestie, anderen noemen het een luchtkasteel. Het is geen van beide. Het houdt onder andere in: een ontwikkelingsbank, ondernemerschapstraining, een enorm alfabetiseringsprogramma, beurzen voor leraren en journalisten, hulp bij het opzetten van gerechtelijke en verkiezingssystemen, parlementaire uitwisseling et cetera. Duitsland, Groot-Brittannië en Canada zijn enthousiaste medestanders. Frankrijk -bang voor kritiek van Arabische regimes- probeerde het idee onderuit te halen. Het doel is om een enorme multilaterale onderneming te maken waaraan alle ontwikkelde economieën in Europa, Noord-Amerika en Azië deelnemen.

Het ”Greater Middle East Initiative” en de ”Millennium Challenge Account” zijn op de toekomst gerichte voorstellen die de juiste waarden in zich hebben en de mensen in de regio een concreet alternatief bieden voor gewapend geweld. De tijd is gekomen om deze nieuwe poging te erkennen en te steunen.

Prof. dr. A. A. Moens, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Simon Fraser University bij Vancouver, Canada