Rechter James Pohl werd bijkans woedend toen duidelijk werd dat onderzoekers van het leger welgeteld één persoon hebben aangesteld om de honderdduizenden bestanden op de geheime computerserver van Abu Ghraib door te spitten, op zoek naar e-mails en ander mogelijk bewijsmateriaal. Pohl dreigde de zaak tegen Graner in oktober te seponeren als het onderzoek dan niet bijna is afgerond.

Dat de zitting op de Amerikaanse basis in Mannheim werd gehouden, was eenmalig. Het proces zelf vindt plaats in de Iraakse hoofdstad Bagdad. Een motie van Graners advocaat om het proces naar Duitsland of de Verenigde Staten te verplaatsen, wees rechter Pohl af. Ook bepaalde Pohl dat foto’s van mishandelde gevangenen als bewijs gebruikt mogen worden. Daarmee stelde hij de verdediging opnieuw in het ongelijk.

Volgens de raadslieden van de aangeklaagde soldaat, Charles Graner (35), hebben de aanklagers de foto’s op oneerlijke wijze verkregen. De onderzoekers zouden Graner niet duidelijk op de hoogte hebben gesteld van zijn rechten toen die hun toestemming gaf zijn laptop en een aantal cd’s mee te nemen. Op de laptop en de cd’s waren foto’s van de mishandelingen opgeslagen. Graner zou de leidende figuur achter de mishandelingen zijn geweest.

Behalve Graner zijn er nog drie verdachten die in Mannheim voor de rechter moeten verschijnen. Dinsdag was het de beurt aan onder anderen Ivan Frederick (37), die maandag in een door zijn advocaat verspreide verklaring aankondigde dat hij gedeeltelijk schuld zal bekennen. „Ik aanvaard de verantwoordelijkheid voor mijn daden in Abu Ghraib. Ik heb geconcludeerd dat wat ik heb gedaan in strijd met de wet was.”

Graner moet terechtstaan wegens onder meer plichtsverzaking, mishandeling en overspel. De laatste aanklacht slaat op zijn verhouding met een andere verdachte in de mishandelingszaak, Lynndie England, die mogelijk in de VS voor de krijgsraad moet verschijnen. Frederick is aangeklaagd wegens ongeveer hetzelfde, minus overspel.

Op een basis in Californië begon maandag het eerste proces tegen een Amerikaanse soldaat die ervan wordt verdacht de dood van een Iraakse gevangene op zijn geweten te hebben. Deze Gary Pittman, reservist bij de mariniers, heeft de gevangene volgens de aanklagers met twee andere soldaten dusdanig mishandeld dat deze schade opliep aan zijn luchtpijp en stikte. Dit incident had plaats in juni 2003 in een inmiddels gesloten gevangenis in Zuid-Irak. Pittman ontkent schuld.