Twijfels bij wietproef stapelen zich op
Politiek gezien was de door Rutte III voorgenomen wietproef al een wankel ding. Resultaten van een werkbezoek in Canada maken een succesvolle afronding van dit plan nog wat twijfelachtiger.
Als iets in het regeerakkoord van Rutte III politiek omstreden is, dan de voorgenomen wietproef in een tiental gemeenten. Met tegenzin gingen CDA en CU er twee jaar geleden mee akkoord dat de coalitie één stap zou zetten richting het ideaal van D66: de legalisering van wietteelt.
Die stap behelsde het besluit tot een experiment. In zes tot tien gemeenten zou een proef genomen moeten worden. Coffeeshops in die gemeenten die aan het experiment deelnamen, zouden voor één of enkele jaren bevoorraad moeten worden met legaal gekweekte cannabis. Ze zouden alleen met die gecertificeerde wiet bevoorraad worden en alleen díé wiet mogen verkopen.
Doel? Een gesloten drugsketen tot stand brengen en op die wijze uitvogelen of drugsgerelateerde criminaliteit afneemt wanneer uitbaters van coffeeshops hun waar niet langer hoeven te betrekken uit criminele circuits.
Nogmaals, de politieke basis onder het plan was wankel. Niet alleen omdat twee van de vier coalitiepartners er eigenlijk faliekant tegen zijn, maar ook omdat de Kamermeerderheid die zich begin 2017 nog achter dit plan schaarde, na de laatste Kamerverkiezingen niet meer bestaat.
Maar… afspraak is afspraak. Vandaar dat de commissie-Knottnerus donderdag bekend gaat maken welke gemeenten mee mogen gaan doen met de proef. Het zijn er tien geworden, weet de NOS al te melden, waaronder Tilburg, Almere en Breda. Daarmee lijkt de teerling geworpen.
Toch kan er nog gemakkelijk een kink in de kabel komen. Het werkelijk uitvoeren van het experiment kost namelijk veel voorbereidingstijd. Voor de zaak echt van start gaat, leven we mogelijk al weer in verkiezingstijd. Dat impliceert dat een nieuwe coalitie het plan desgewenst alsnog om zeep kan helpen.
Zo’n nieuwe coalitie zou dan handig gebruik kunnen maken van de conclusies van een delegatie van de Nederlandse politie, die recent een werkbezoek aflegde aan Canada. Maandagmiddag maakte bestuurskundige Pieter Tops, hoogleraar bestuurskunde in Tilburg en lector aan de Politieacademie, op een drugsconferentie in Doorn de conclusies openbaar.
Kern daarvan: in Canada, dat in oktober 2018 de teelt en de verkoop van cannabis legaliseerde, leidde die maatregel niét tot minder drugscriminaliteit. Eén van de oorzaken is dat criminelen nu eenmaal geen belasting betalen en daardoor wiet kunnen aanbieden tegen lagere prijzen. Een andere oorzaak is dat op de illegale markt hennep wordt aangeboden van een andere samenstelling en een sterkere werking.
Een en ander heeft tot gevolg dat een deel van de legale cannabis toch illegaal geproduceerd blijkt te zijn, terwijl een deel van de legaal geteelde wiet via achterdeurtjes naar de illegale wereld verdwijnt. Kortom, voorbeeldland Canada blijkt voor Nederland geen wenkend perspectief.
Nee, daarmee is het door Rutte III bepleite experiment nog niet van de baan. Wel treft het, bezien vanuit het perspectief van D66, bijzonder slecht dat de conclusies van Tops naar buiten kwamen nét voor de commissie-Knottnerus de tien experimentgemeenten bekend gaat maken. Vooral omdat Tops conclusies juist de centrale gedachte en het beoogde resultaat van het kabinetsplan fundamenteel in twijfel trekken.
