Fortnite zuigt jongere andere wereld in
Op het WK Fortnite zondag konden gamers 30 miljoen dollar verdienen. Een Nederlander won met zijn partner 2,25 miljoen. Een verslavingsarts: „Dit normaliseert gamegedrag.”
Het WK Fortnite had de grootste prijzenpot ooit in de geschiedenis van de gamewereld. Het vele geld versterkt het belonende effect dat het spel al in zich heeft, ziet de christelijke verslavingsarts Wilco Sliedrecht. „Topspelers krijgen door zo’n toernooi nog meer status, geld en aanzien.”
Fortnite is een van de populairste games ooit. Wereldwijd registreerden zo’n 250 miljoen spelers zich. Een derde speelt het spel geregeld, onder wie veel tieners. Ook in Nederland is de belangstelling immens.
Bij Fortnite worden 100 deelnemers gedropt op een virtueel eiland. Daar moeten ze bouwmaterialen en wapens verzamelen en elkaar uitschakelen. De laatste die overblijft, wint. De Nederlandse winnaar Dave Jong speelde acht, soms tien uur per dag, vertelde hij de NOS. Vaak tot een uur of vier ’s nachts. „Rond twee uur ’s middags kom ik dan mijn bed weer uit. Natuurlijk zijn er dagen dat ik liever wat anders doe, maar dan moet je toch trainen. Anders word je niet beter.”
Het verhaal van Dave de Jong is niet representatief, zegt gamedeskundige Tony van Rooij van het Trimbos Instituut. Want professionals spelen niet bij nacht en ontij. „Ik heb veel contact met e-sportcoaches. Zij hameren erop dat gamers gezond moeten leven, op tijd naar bed gaan en goed voedsel tot zich nemen.”
Minecraft
Hoewel bij enkelen het gamen uit de hand loopt, is het in principe een positieve hobby, vindt Van Rooij. „Veel middelbare scholieren gamen zo’n twee uur per dag en halen daar veel voldoening uit. Slechts een klein deel schiet door en eindigt in de verslavingszorg. Een iets grotere groep ervaart weleens problemen met het gamegedrag. Het is zaak om dan tijdig bij te sturen.”
Dat jongeren massaal Fortnite gaan spelen en ook drie miljoen dollar willen winnen, verwacht van Rooij niet. „Fortnite wordt al veel gespeeld, is misschien al over z’n hoogtepunt heen. De vraag die moet worden gesteld, is hoe anders Fortnite is dan voetbal. Ook met die sport kun je rijk worden, maar het is niet de voornaamste drijfveer waarom kinderen voetballen.”
Hebben fabrikanten van games als Fortnite het spel niet heel verslavend gemaakt? Van Rooij: „Elementen uit eerder gemaakte spellen die ‘werken’, zie je in Fortnite terugkomen. Denk aan een element als bouwen in Minecraft. Daarmee is Fortnite niet per se verslavend gemaakt, wel net zo aantrekkelijk als andere spellen en dat leidt voor sommigen tot problemen. Fabrikanten hebben ook een verantwoordelijkheid om problemen te signaleren en geen ongezond gedrag uit te lokken via een ontwerp.”
Dopamine
Jongeren gaan misschien niet massaal spelen, maar een WK draagt volgens de christelijke verslavingsarts Wilco Sliedrecht van De Hoop wel bij aan het normaliseren van gamegedrag. Onwenselijk, vindt hij. „Bij roken zagen we hetzelfde. Iedereen deed het en het was overal beschikbaar, dus nam het aantal rookverslavingen toe. Nu worden games steeds mooier en makkelijker beschikbaar. Meer mensen gaan het doen en het wordt normaler.”
Een gameverslaving werkt hetzelfde als een drank- of drugsverslaving, weet Sliedrecht. „Spelers worden in een wereld vol spanning en uitdagingen gezogen. Daardoor krijgen ze een adrenalinerush. Je hart gaat sneller kloppen, je ademhaling versnelt. Als het lukt de uitdaging te voltooien, belonen je hersenen je met dopamine. Daar wil je meer van, dus je stelt jezelf nieuwe uitdagingen. Dat kan ervoor zorgen dat spelers in hun wereld blijven vastzitten. Ze verwaarlozen hun sociale omgeving en gaan er hun tijd en geld aan besteden. Ik las een berichtje van een jongen die bleef spelen terwijl er een tornado door zijn buurt raasde.”
Het aantal gameverslaafden bij de christelijke zorginstelling De Hoop neemt absoluut toe, zegt Sliedrecht. Zijn intuïtie –„ik heb geen cijfers”– zegt dat gameverslaving onder christenen wel minder speelt dan onder de gemiddelde Nederlander.
Ethisch
Sommigen worden wel heel erg de wereld van het online gamen ingezogen, constateert adviseur Steven Middelkoop van de Hersteld Hervormde Jongerenorganisatie (HHJO). Over games an sich is Middelkoop niet per se negatief, hoewel hij het spelen van stratego of vissen met vrienden van een hogere orde vindt en pleit voor „een sterke offlinecultuur.” Maar een game als Fortnite –waarin het gebruik van geweld een element is– gaat wat hem betreft een ethische grens over. „Laten we op scholen en in het kerkelijk jeugdwerk daarop jongeren aanspreken en stimuleren dat ze elkaar daarop bevragen.”
De jeugdwerkadviseur is voorzichtig met aangeven welke spellen wel en niet mogen worden gespeeld en hoelang dan. „Blijf weg uit de sfeer van raak niet, smaak niet en roer niet aan. Het kan eigenlijk niet dat een opvoeder wel games verbiedt maar niet over Christus spreekt. Breng jongeren bij dat ze Coram Deo leven: voor Gods aangezicht. Als het bestaan daarvan doortrokken raakt, gaat er een kruis door het gamegedrag van jongeren, het kruis van Christus. Dan krijgt bloed een andere betekenis dan in games. Verzoening in plaats van vermaak.”
