Russen die afgelopen week wakker werden in het Europese deel van Rusland konden hun ogen (en hun neus) niet geloven. Er hing een soort mist en het rook naar verbrand hout. Een enkeling die het nieuws keek, wist dat de rook en as uit Siberië kwamen, maar de meeste inwoners hadden geen idee.

De oorzaak van de smog zijn de Siberische bosbranden, die deze dagen zorgen voor een slechte luchtkwaliteit in veel Russische steden. De luchtvervuilende rook werd tot in Kazan en Perm geroken – hemelsbreed meer dan 4000 kilometer van de brandhaard in de regio’s Irkoetsk en Krasnojarsk. Steden in die gebieden hebben het dan ook het zwaarst te verduren: in de plaatsen Novosibirsk, Krasnojarsk en Irkoetsk hing een dikke walm van vervuilende mist en as.

De branden woeden in de Siberische bossen op en rondom de poolcirkel, die ook wel de ”longen van het noordelijk halfrond” worden genoemd. Het gebied, zo groot als meer dan de helft van Nederland, is erg dunbevolkt. Er wordt echter nauwelijks moeite gedaan om de branden te blussen. „Ze vormen geen bedreigen voor nederzettingen en ook voor de economie zijn ze ongevaarlijk”, zei het ministerie van Bosbouw in de Krasnojarski Krai in een Siberische krant. „De kosten van het blussen zijn tien keer groter dan de schade.”

Catastrofe

Uiteindelijk zullen regen en sneeuw het werk wel doen, is de gedachte. Maar niet iedereen is het daarmee eens. Op Twitter wordt de lauwe reactie van de autoriteiten dan ook hevig bekritiseerd. „Siberische bossen staan in de brand! Smog heeft dorpen en steden bereikt”, twitterde een gebruiker met de naam Katebirdy. „Dit is een catastrofe! Wat moet er nog meer gebeuren voordat de overheid wél tot actie overgaat?” Een andere gebruiker wees op het feit dat de brand in de Notre Dame meer aandacht kreeg in de media dan de branden in Siberië.

In de Siberische steden Novosibirsk, Jekaterinburg, Tomsk en Kemerovo hangt er al een week lang dikke smog. The Siberian Times meldde dat volgens cardiologen in Novosibirsk het aantal mensen met hartklachten, hoge bloeddruk en longproblemen significant toeneemt.

Lokale autoriteiten willen echter niet toegeven dat de luchtkwaliteit beneden de norm is, aangezien ze dan fabrieken moeten sluiten. Dat is desastreus voor de al niet zo sterke Siberische economie.

De regio Irkoetsk, waar mensen enkele weken terug nog te kampen hadden met overstromingen, is het hevigst geraakt. De overstromingen werden volgens wetenschappers mede veroorzaakt door ontbossing. Het Siberische bos zorgt ervoor dat water langer wordt vastgehouden, maar door de houtkap voor de Chinese economie stroomt het water in één keer rivier de Angara in. Met het verbranden van zoveel bos in de regio is de kans op overstromingen nog eens toegenomen.

De Corpernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS) zegt tegen BBC News dat zowel het aantal, 250 tot 300 branden, als de grootte en intensiteit van de vuurhaarden ver boven het gemiddelde liggen: vuurzeeën van honderden vierkante kilometers staan voor enkele weken in brand.

Uitzonderlijk

Daarnaast is het feit dat de branden zo ver noordelijk zijn uitzonderlijk. Veel klimaatwetenschappers zeggen dat de gemiddelde temperatuur in het poolgebied veel sneller stijgt dan het wereldwijde gemiddelde.

Volgens het instituut is de CO2-uitstoot van de branden te vergelijken met de jaarlijkse gecombineerde uitstoot van Bulgarije, Hongarije en Zweden. De as van de branden is dubbel schadelijk, aangezien kleine deeltjes op sneeuwlagen op de noordpool vallen en daardoor absorberen de sneeuw en ijslagen meer zonlicht en warmt het sneller op. Anderzijds weerkaatsen de deeltjes in de lucht de zonnestralen en komt er minder daglicht op het oppervlakte.

Siberië is niet de enige plek waar branden woeden. Ook in Alaska, Groenland en Scandinavië staan veel bossen in brand. Meestal worden de branden aangewakkerd door blikseminslag, maar dit jaar is het heviger vanwege de droge zomer met hoge temperaturen.