Turkije en de Verenigde Staten liggen weer eens in de clinch. En dat is niet voor het eerst. In het verleden maakten beide landen al diverse keren ruzie over het gebruik van Turkse luchtmachtbases door de Amerikaanse luchtmacht. De detentie van de Amerikaanse pastor Brunson in Izmir kwam Turkije vorig jaar zelfs op regelrechte strafmaatregelen van de VS te staan.

De inzet van de jongste onenigheid tussen Washington en Ankara is het F-35-project: het omvangrijke programma voor de ontwikkeling en productie van de ultramoderne F-35 straaljager, ter vervanging van verouderde NAVO-gevechtsvliegtuigen. Het toestel is ontworpen door het Amerikaanse Lockheed-Martin, maar er werken ook tientallen bedrijven uit acht landen aan de vervaardiging mee. Deelname van Turkije zou de Turkse economie gedurende de looptijd van het project circa 9 miljard dollar opleveren, én de daarbij behorende werkgelegenheid.

Turkije wil de F-35 ook zélf aanschaffen, voornamelijk ter vervanging van zijn F-16’s. Ankara was van plan op termijn zo’n honderd toestellen af te nemen. Die deal was al in kannen en kruiken. Tot Turkije besloot het geavanceerde Russische S400-luchtafweersysteem te kopen. De eerste onderdelen daarvan zijn inmiddels afgeleverd. En dat was voor Washington een brug te ver. Een paar kolossale bruggen zelfs.

De Verenigde Staten zijn bang dat de Russen de beschikking krijgen over geheime informatie over de F-35. Vooral de eigenschappen van het toestel om vijandelijke radar te ontwijken en luchtafweer te misleiden, mogen niet in handen van Moskou vallen. Want het zijn juist die gegevens die Rusland nodig heeft om zijn S400-systeem verder te perfectioneren.

Verder is het Russische S400-systeem niet in de bestaande NAVO-luchtafweer te integreren. De dreiging aan de buitengrenzen van de verdragsorganisatie kan op die manier niet effectief worden georganiseerd.

Los daarvan is het natuurlijk ”not done” om wapens bij de vijand te kopen. En Rusland wordt nu eenmaal nog altijd als de belangrijkste bedreiging van de NAVO beschouwd. En ja, Turkije is nu eenmaal nog altijd lid van diezelfde NAVO, hoewel de Turkse belangen af en toe bijna diametraal ten opzichte van die van de verdragsorganisatie lijken te staan.

En dus hebben de Amerikanen Turkije uit het F-35-project gezet. En daarom gaat ook de levering van de honderd bestelde toestellen niet door. Tot grote woede en verbijstering van Ankara. Voor die verbijstering is overigens niet zo veel reden. Washington heeft de Turken herhaaldelijk gewaarschuwd dat ze dit risico lopen, dus de maatregel komt bepaald niet uit de lucht vallen.

Kennelijk stoot Turkije liever de Amerikanen –en de NAVO– voor het hoofd dan de Russen. Want ook de bestelling van die S400-raketten had Ankara af kunnen blazen. Turkije wil echter koste wat kost Moskou te vriend houden, onder andere vanwege de Russische invloed in buurland Syrië.

Nu schildert Turkije de Amerikanen met verve af als onbetrouwbare partners die zich niet aan hun afspraken houden. Laat in Washington nu precies het omgekeerde idee leven.