Column: Fair practice in de muziek
Het muzikantenbestaan is voor de meeste mensen nooit bijzonder winstgevend geweest. Bekend is het verhaal van G. F. Händel. Zijn vader dwong hem om rechten te gaan studeren: muziek zorgt immers niet voor een fatsoenlijk inkomen. Als de 18e-eeuwse musicus J. J. Fux een leerboek schrijft over componeren, drukt hij de leerling aan het begin al op het hart dat die niet de muziek in moet gaan om rijk te worden.
Er is sindsdien weinig veranderd in de reputatie van het muziekvak, en dat zal ook niet snel gebeuren. Wie professioneel muziek maakt, doet dat allereerst voor de muziek en niet voor het geld. En dat is goed: muziek is meer dan een baan. Toch is er de laatste tijd in de media veel aandacht voor onderbetaling en de zogenoemde ”fair practice”. Vooral freelancemusici roeren zich, en terecht. Veel (ook gesubsidieerde) spelers in de culturele sector hanteren namelijk te lage tarieven voor musici.
Een van de maatschappelijke problemen hierachter is het beeld dat muziek een veredelde hobby is. En als je het leuk vindt om te doen, wil je dat toch ook wel voor iets minder geld doen? Onderbetaling is trouwens niet alleen een probleem voor musici, maar voor allerlei soorten zzp’ers. En zeker bij goede doelen en vrijwilligersorganisaties –en kerken– kan er sprake zijn van een ”cadeauboncultuur”.
En dat is het precies: het is een cultuur, die van beide kanten in stand wordt gehouden. Neem bijvoorbeeld de vele solo-orgelconcerten. Als goede Nederlandse organisten blijven komen voor 250 euro, dan zal een concertorganisator niet uit zichzelf meer geven. En veel musici zullen daar niet snel tegenin gaan. Voor jou tien anderen, en er moet toch brood op de plank komen.
Volgens mij ligt de bal vooral bij de musici, ook al zijn we vaak geen geboren ondernemers. Als een vioolleraar te weinig geld vraagt voor een les, voorkomt hij misschien dat de leerling overstapt naar tante Grietje die het ook wel voor een tientje doet. Hij houdt dan wel het systeem van onderbetaling in stand. En hij bevestigt het beeld dat muziek ‘ook maar een hobby’ is. Zo werken mensen tenslotte: als iets duur is, gaan we er serieus mee om; maar als het goedkoop is, dan zal het wel niet zoveel voorstellen.
Ja, met muziek bezig zijn loont op zichzelf al genoeg. Maar betaald willen worden naar het werk dat je doet en naar de opleiding die je hebt gevolgd, dat is toch niet te veel gevraagd? Waar een wil is, is een weg.