Het leek zo makkelijk. EU-burgers gingen eind mei naar de stembus; daarna zou de Europese fractie met de meeste stemmen een kandidaat leveren voor de positie van Europese Commissievoorzitter, één van de openstaande vacatures. Met een beetje geluk zou de Europese Raad, bestaande uit de 28 regeringsleiders van EU-lidstaten, zonder klagen de genomineerde steunen. Maar in de EU is niets wat het lijkt. En het woord ”makkelijk” komt zelden voor.

Als de uitslagen van de Europese parlementsverkiezingen bekend zijn, blijkt dat de twee grote middenpartijen, de christendemocraten en sociaaldemocraten, voor het eerst de meerderheid in het parlement verliezen. Daardoor wordt het voordragen van kandidaten voor EU-topbanen bemoeilijkt omdat nu niet twee, maar meerdere partijen, inspraak hebben bij de onderhandelingen. In dit geval geldt het gezegde ”hoe meer zielen, hoe meer vreugd” niet.

Het is dus nog steeds onduidelijk wie zich de nieuwe Europese Commissievoorzitter mag gaan noemen, ondanks het feit dat de Duitse christendemocraat Manfred Weber officieel de genomineerde is van de grootste Europese fractie: de Europese Volkspartij (EVP). Zijn voorganger, de huidige Europese Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker, was eveneens de zogenoemde ”spitzenkandidaat” van de EVP.

Verdeeld

Maar over Weber zijn de meningen flink verdeeld. Zo moet de Franse president Emmanuel Macron niets van hem weten, terwijl de Duitse bondskanselier Angela Merkel tevreden is. Macron heeft geopperd dat Merkel zelf de nieuwe Europese Commissievoorzitter wordt, iets wat hij wel zou steunen. Het antwoord van de bondskanselier is tot op heden duidelijk: Nein, danke.

Naast de namen van Merkel en Weber, worden ook de namen van minister-president Mark Rutte, de sociaaldemocratische spitzenkandidaat Frans Timmermans, Eurocommissaris Margrethe Vestager, en EU-brexitonderhandelaar Michel Barnier als potentiele kandidaten voor het voorzitterschap genoemd.

De voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, heeft zich de afgelopen weken over het proces gebogen. Hij zei in mei dat hij streefde naar een akkoord eind juni. Maar na meerdere gesprekken met Europese staatshoofden en fractieleiders binnen het Europees Parlement is er vlak voor de EU-top van 20 en 21 juni nog steeds geen akkoord.

Wel schrijft Tusk woensdag in zijn welkomstbrief aan de EU-leiders voorafgaand aan de top dat hij „voorzichtig optimistisch” blijft dat er snel besluiten worden genomen in het nomineren van kandidaten voor de topbanen. Volgens hem omdat „degenen met wie ik heb gesproken, vastbesloten zijn om snel te beslissen.” Dat zou nog voor de eerste sessie van het nieuwe EU-parlement zijn. Die is van 2 tot 4 juli.

Naast het benoemen van een nieuwe Europese Commissievoorzitter, staan de vacatures voor voorzitter van de Europese Raad (Tusk), de Europese Centrale Bank (Mario Draghi) en het Europees Parlement (Antonio Tajani) nog open. Ook zoekt de EU een nieuwe EU-buitenlandchef, een positie die nu wordt vervuld door Federica Mogherini.

De aanstellingen voor deze vijf topbanen hangen samen, omdat er een eerlijke verdeling moet zijn. Er wordt onder meer rekening gehouden met geslacht, politieke kleur en nationale afkomst.