Ze staan bekend als de hardste werkers van de Europese Commissie: de scherpe en intelligente economen en juristen van directoraat–generaal Mededinging. Met lobbyisten hebben ze weinig te maken. Hun tegenstanders zijn de duurste advocatenfirma’s ter wereld, die niet aarzelen om bij de kleinste vormfout in beroep te gaan bij het Europees Hof in Luxemburg.

Samen met haar ambtenaren moet Kroes bepalen of grote fusies en overnames zijn toegestaan. Als Kroes van oordeel is dat een bedrijf te groot wordt, zodat er te weinig concurrentie overblijft, dan kan ze een fusie simpelweg verbieden. Ze moet dan juridisch wel sterk in de schoenen staan.

Daarnaast kan Mededinging een onderzoek beginnen naar verboden prijsafspraken tussen bedrijven die geacht worden met elkaar te concurreren. De boetes kunnen in de honderden miljoenen lopen. Bij dit onderzoek maakt Mededinging gebruik van een efficiënt kliksysteem. Het bedrijf dat als eerste toegeeft dat het bij een kartel betrokken was, hoeft geen boete te betalen.

Ook wanneer een bedrijf in zijn eentje de markt verstoort, kan Mededinging ingrijpen. Bijvoorbeeld bij Microsoft is dat gebeurd.

Verder kijkt Mededinging kritisch naar staatssteun. Daarbij gaat het niet alleen om rechtstreekse subsidies, maar ook naar indirecte steun zoals het geven van garanties bij leningen. Kroes zal zich stevig moeten verweren tegen regeringen die ’hun’ bedrijven van de ondergang willen redden. Soms richt een premier zich rechtstreeks tot de voorzitter van de Commissie.

Hoe groot de invloed van het directoraat–generaal ook is, er is weinig politieks aan. Nieuwe wetsvoorstellen komen er nauwelijks vandaan. Kroes’ departement is meer een soort rechtbank, die wel een enorme en nog steeds groeiende invloed heeft op het bedrijfsleven.

Kroes hoeft haar besluiten, hoe vergaand ze soms ook zijn, alleen maar te verdedigen bij haar collega–commissarissen. Het europarlement heeft er niets over te zeggen en ook de EU–ministers niet.

Wel is er soms samenwerking met andere economische posten in de Commissie. Nieuwe wetgeving kan overbodig zijn als Mededinging ongewenste praktijken aanpakt. Een voorbeeld is de afhandeling van aandelentransacties. Bolkestein pakt die met wetgeving aan, terwijl Mededinging een inval doet bij Euronext in Amsterdam. Een zaak overigens die Kroes zal moeten afronden.

Door dat alles straalt Mededinging een dymaniek uit die sollicitanten lokt. Kandidaat–topambtenaren van de Europese Commissie die hun zware toelatingsexamen hebben gehaald, lonken naar een betrekking bij Kroes’ afdeling. Al jaren staat het departement op nummer twee als meest geliefde post voor ambtenaren – na dat van de voorzitter van de Commissie.