De 54-jarige Wil Janssen uit Rijnsburg dacht dat het een boze droom was toen de politie hem op zaterdag 15 december 1998 om 7.30 uur verzocht mee te gaan naar het bureau. Hij was zich van geen kwaad bewust. Maar de rechercheurs die hem ondervroegen, wisten het zeker.

Janssen had volgens hen zes jaar daarvoor zijn nichtje verkracht in een badhokje van het sportcomplex waarvan hij indertijd directeur was. Hoe ongelovig hij ook reageerde en hoe hardnekkig hij ook ontkende, zijn ondervragers gaven niet op. „Beken nou maar”, drongen ze aan. Maar hij weigerde, want volgens hem was er niets te bekennen. Sterker nog, hij had zelfs geen flauw idee waar de aantijgingen vandaan kwamen.

Later werd hem stukje bij beetje duidelijk hoe het verhaal in de wereld was gekomen. Zijn nichtje had aan haar vader verteld dat ze last had van nachtmerries. De man beet zich daar helemaal in vast. Samen met een bevriende therapeute uit Veenendaal onderwierp hij zijn dochter aan hypnose.

De nachtmerries waren snel geduid: de witte ruimte die ze steeds zag, was een zwembad en de angstdromen moesten verband houden met een traumatische gebeurtenis. Niet lang daarna meldde het inmiddels 17-jarige meisje zich bij het politiebureau om aangifte tegen oom Wil te doen. Haar verhaal werd kritiekloos overgenomen. Zelfs de sessie met de hypnose deed geen bellen rinkelen.

Voor Wil Janssen brak een traumatische periode aan, die pas drie jaar later ten einde kwam. Eindelijk kreeg hij bericht dat het strafrechtelijk onderzoek tegen hem werd gestaakt. Dat gebeurde nadat de bekende prof. dr. W. A. Wagenaar een vernietigend rapport had uitgebracht over de betrouwbaarheid van de aangifte.

De advocaat van Wil Janssen, mr. C. Veraart, kan zich mateloos opwinden over deze zaak. In de eerste plaats vindt hij het politieoptreden ver beneden peil. Maar ook de therapeute kan op zijn gram rekenen. Hij denkt er sterk over haar een forse schadeclaim te bezorgen. Die aandrang wordt sinds vorige week gevoed door een uitspraak van de Arnhemse rechtbank in een andere dubieuze incestzaak.

Het ging daarbij om een jonge vrouw uit het Gelderse Druten die vanwege psychische problemen in therapie was bij een maatschappelijk werker en toen tot de ontdekking kwam dat ze door haar ouders was misbruikt. Ze deed vijf jaar geleden aangifte, waarna haar ouders werden opgepakt. Ze zaten negentien dagen vast voor verhoor. Beiden zijn daar nooit meer overheen gekomen. De rechter bepaalde naderhand dat het incestverhaal niet aannemelijk was.

Een ingeschakelde deskundige, forensisch psycholoog prof. dr. R. Bullens, stelde in deze zaak vast dat de maatschappelijk werker medeverantwoordelijkheid droeg voor het leed dat de ouders was aangedaan. Hij had een zogeheten ontdekkende therapie toegepast, en dat was in de situatie waarin de jonge vrouw verkeerde niet verantwoord. Hij geloofde onvoorwaardelijk wat ze zei en bevestigde kritiekloos de incestverhalen die ze opdiende. Ook bij het doen van aangifte speelde hij een foutieve rol. In plaats van haar af te remmen, moedigde hij haar juist aan.

De Arnhemse rechtbank vindt dat de therapeut hierdoor aansprakelijk is voor de aangerichte schade. De therapeut moet nu de ouders een bedrag van 9000 euro betalen.

Valse incestbeschuldigingen komen vaker voor. De Werkgroep Fictieve Herinneringen kent zo’n negentig gevallen waarbij ouders ten onrechte van seksueel misbruik werden aangeklaagd. Bijna altijd speelt in die zaken de therapeut een dubieuze rol. Vooral de methode waarbij wordt gewerkt met „hervonden herinneringen” zorgt volgens de werkgroep voor veel narigheid.

De werkgroep is dan ook erg ingenomen met het vonnis van de Arnhemse rechtbank. „Het is een duidelijke waarschuwing aan het adres van therapeuten dat het kritiekloos volgen van cliënten hun duur kan komen te staan. Dat geldt niet alleen alternatieve therapeuten, maar ook reguliere. Die maken zich net zo goed schuldig aan dit soort praktijken”, zegt woordvoerder Jan Buijs.

Ook strafpleiter mr. Veraart, die veel ervaring heeft met valse aangiftes, ziet de uitspraak als een krachtig signaal. „Het is een baanbrekend vonnis. Wel vind ik de hoogte van de schadevergoeding aan de lage kant. Maar dat is Nederlands. Afgezien daarvan is het een erg goede uitspraak.”

Hij hoopt dat er nu een definitieve kentering komt. „Er zijn op dit gebied schandelijke dingen gebeurd. En laat niemand zeggen dat het in de Drutense zaak ging om een onbenul van een therapeut, want ik ken therapeuten van de riagg die op eenzelfde manier bezig zijn geweest. Het was hoog tijd dat hun een halt werd toegeroepen.”