De gevechten begonnen afgelopen donderdag in Najaf, een heilige stad voor de sjiieten. Volgens het Amerikaanse leger kwamen daar tot en met zondag 360 opstandelingen, 5 Amerikaanse militairen en 4 Iraakse militairen om het leven. Volgens al-Sadrs Mahdi-leger ligt het dodental aan de kant van de militie beduidend lager.

Het Amerikaanse leger beschuldigt al-Sadrs strijders ervan zich te verschansen in de Imam Ali-moskee, een van de belangrijkste heiligdommen van de sjiitische tak van de islam. De Iraakse gouverneur heeft de Amerikaanse troepen toestemming gegeven voor gewapend optreden tegen strijders in de moskee. Het Amerikaanse leger zag daar tot dusver van af, maar volgens een legerbron zou dat op korte termijn kunnen veranderen.

De moskee is volledig omsingeld door Amerikaanse en Iraakse militairen. In Najaf zijn naast 2000 Amerikaanse mariniers 1800 Iraakse troepen, Iraakse politieagenten en andere Amerikaanse eenheden ingezet. Al-Sadrs leger zou 2000 man tellen, van wie er velen verschanst zitten op de uitgestrekte begraafplaats in Najaf.

Ook in Basra zijn strijders van al-Sadr actief. Een Britse soldaat kwam om het leven bij gevechten in de buurt van al-Sadrs vertegenwoordiging in de zuidelijke stad. Ook drie extremisten kwamen om. Een groot oliebedrijf besloot geen olie meer naar de haven van Basra te pompen na een dreigement van sjiieten.

In de hoofdstad Bagdad ontvoerden al-Sadrs volgelingen een politiechef. De ontvoerders eisen dat hun medestrijders worden vrijgelaten. In de overwegend sjiitische wijk Sadr City, in het noorden van Bagdad, is een avondklok ingesteld. Alleen tussen 08.00 uur en 16.00 uur mogen inwoners nog naar buiten.

De Iraakse minister van Defensie, Hazem Shaalan, beschuldigde Iran van steun aan de sjiitische opstandelingen. „Er zijn Iraanse wapens gevonden in handen van criminelen in Najaf, die dezen van over de grens hebben gekregen”, zei Shaalan in een vraaggesprek met de tv-zender Al-Arabiya. Alles wijst erop dat „wat het Iraakse volk overkomt, wordt aangedaan door (…) de hoofdvijand”, aldus de minister.

De gouverneur van Najaf, Adnan al-Zurufi, zei vorige week al dat tachtig strijders die op de begraafplaats van Najaf slag voeren met de Amerikaanse strijdkrachten, uit Iran afkomstig zijn. Het is geen geheim dat er Iraanse steun bestaat voor de militie van al-Sadr, aldus de gouverneur.

Aanslagen in andere delen van Irak eisten maandag meer dan tien slachtoffers. In een buitenwijk van de plaats Baquba, ten noorden van de hoofdstad Bagdad, kostte een aanslag met een autobom aan zeker zeven mensen het leven. Het explosief ging af bij de woning van de plaatsvervangend provinciegouverneur, die gewond raakte. In de buurt van Fallujah kwamen zeker vier Irakezen om, toen de bus waarin ze zaten werd getroffen door een bom.

Maandag werd ook bekend dat de twee Libanese en de twee Jordaanse vrachtwagenchauffeurs die in Irak in gijzeling zaten, zijn vrijgelaten. Familieleden van de truckers hebben dat bekendgemaakt. De twee Libanezen werden begin deze maand samen met twee landgenoten ontvoerd. Een van de truckers liet zijn vrouw telefonisch weten dat hij in goede gezondheid verkeert en verwacht binnen drie dagen thuis te zijn.

Dreigementen die maandag geuit werden via een geluidsopname op een radicale internetsite maken duidelijk dat de radicale Iraakse beweging Tawhid en Jihad van zins is om alle Iraakse politieagenten en soldaten te vermoorden. De spreker zou sjeik Anas al-Shami zijn. Al-Shami geldt als de geestelijk leidsman van de Tawhid en Jihad, die wordt aangevoerd door de Jordaanse terreurverdachte Abu Musab al-Zarqawi.

Tegen de Iraakse agenten en soldaten zegt de spreker: „We zullen niet toestaan dat jullie onze hoop in deze gezegende heilige oorlog vernietigen en we laten jullie niet onze prachtige dageraad stelen, die momenteel aan de einder verschijnt.” Voor premier Allawi liggen „een krachtig vergif en een scherp zwaard” klaar, aldus de spreker. Tawhid en Jihad wordt voor tal van aanslagen en verschillende onthoofdingen verantwoordelijk gehouden. Of de spreker ook echt al-Shami is, kon nog niet worden bevestigd.