In Duitsland wonen ongeveer 3,3 miljoen moslims. Velen van hen zijn van Turkse komaf en kwamen in de jaren zestig als gastarbeider naar Duitsland. Vooral in Berlijn, Frankfurt, Düsseldorf, Wiesbaden en Keulen wonen veel Turken. Duitsland telt 2300 moskeeën en scholen waar de voertaal Turks is. Andere moslims komen uit Egypte, Irak, Saudi-Arabië, Nigeria en Zuidoost-Aziatische landen zoals India, Pakistan, Singapore en Maleisië.

Na 11 september werd de moslimgemeenschap met argusogen gadegeslagen. Met de arrestatie en de daaropvolgende rechtszaken tegen de van terrorisme verdachte Mounir al-Motassadeq en Abdelghani Mzoudi in Hamburg voelden veel gematigde moslims zich eveneens in het beklaagdenbankje zitten. Dat gevoel lijkt nu iets af te nemen: moslimsorganisaties melden dat de ledenaantallen weer toenemen.

Ronald Paris (42), geboren in Berlijn, is fotograaf en technisch adviseur bij een museum. Hij is een van de Duitsers die zich, meestal na een huwelijk met een moslimman of -vrouw, tot de islam hebben bekeerd. Ronald, die zich nu Zayd noemt, is getrouwd met Jasmin, een 31-jarige Indiase die binnenkort haar eerste kind verwacht. Hij is actief lid van de Deutschsprachige Muslimkreis (DMK). Hij bezoekt regelmatig op vrijdag gebedsdiensten en lessen in de moskee.

Zayd zegt teleurgesteld te zijn over de hoofddoekjesaffaire in Duitsland. „Dertig jaar geleden droegen de meeste vrouwen op het Duitse platteland een hoofddoek en daar raakte niemand van ondersteboven”, zegt hij. „Nu wordt er opeens aanstoot aan genomen als moslimsvrouwen een hoofddoek dragen om hun haar te bedekken. Wat is daar onderdrukkend aan? Moslimvrouwen voelen zich zonder hoofddoek vaak niet op hun gemak in het openbaar.”

Lale Lucan (29) studeert rechten in Berlijn. De Turkse draagt een hoofddoek, maar haar twee jongere zussen niet. „Ze zijn wel gelovig en denken erover een hoofddoek te gaan dragen, maar ze zijn er nog niet aan toe. Het moet ook geen verplichting zijn.”

In een interview met Brigitte, een Duits vrouwenblad, zegt ze dat haar soms wordt gevraagd haar hoofddoek af te doen omdat ze dan gemakkelijker geaccepteerd zou worden. „Ik ben pas een hoofddoek gaan dragen toen ik 24 was”, zegt Lucan, „maar voor die tijd werd ik als Turkse die hier geboren en getogen is ook niet geaccepteerd. Zonder hoofddoek integreer ik echt niet beter in de Duitse samenleving.”

Arwa Hassan (31), werkzaam bij corruptiewaakhond Transparency International in Berlijn, draagt geen hoofddoek. „Maar dat wil niet zeggen dat er nooit een moment komt dat ik dat wel wil. Voor een islamitische vrouw is het dragen van een hoofddoek een manier om haar waardigheid te beschermen.”

Volgens onderzoek van het Allensbach Instituut associeert 53 procent van de Duitsers een hoofddoek met onderdrukking en vinden zij het dragen van een hoofddoek niet te verenigen met de westerse waarden. De Duitse staten Baden-Württemberg, Saarland en Nedersaksen hebben het dragen van een hoofddoek op openbare scholen verboden.

In de deelstaat Hessen werd een verzoek van de Islamitische Religieuze Associatie om islamitisch onderwijs te introduceren voor de ongeveer 60.000 moslimskinderen, afgewezen. Wel werd onderwijs over de islam ingevoerd. In Hessen wonen ongeveer 300.000 moslims.

De deelstaat Berlijn overweegt voor mensen in overheidsdienst alle religieuze symbolen te verbieden. Onder het verbod vallen ook kruisjes die als sieraad worden gedragen en keppeltjes. De regeringspartij PDS was in eerste instantie tegen een verbod op hoofddoeken, maar stemde wel in met een verbod op het dragen van alle religieuze symbolen. Het wetsvoorstel moet nog officieel worden goedgekeurd.

Het voorstel heeft al de woede gewekt van christelijke denominaties. Protestantse kerken in Berlijn vinden dat een conflict over hoofddoeken niet mag uitmonden in een restrictie op het uitdragen van het christelijk geloof.