Evenals anderen is de oudste Nederlandse vredesbeweging, Kerk en Vrede, verbijsterd over het voornemen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) om naar Nederland gevluchte jezidi’s terug te zenden naar vluchtelingenkampen in Noord-Irak, omdat deze regio voor hen weer veilig zou zijn.

Jezidi’s behoren tot de groep van de oudste religies in deze regio, vanuit West-Iran ontstaan. Enerzijds vormen zij een sterk gesloten gemeenschap, anderzijds zijn ze zeer tolerant tegenover andere godsdiensten. Ze kennen God en de engelen en zijn beslist geen duivelaanbidders. Islamitische Staat (IS) beweerde dit en vervolgde hen daarom.

Vanaf de 15e eeuw wordt er al druk op de jezidi’s uitgeoefend om moslim te worden. Vervolgingen bleven niet uit, met genocides tot gevolg. De gemeenschap slonk door de eeuwen heen van 7 naar 1 miljoen mensen. De laatste vervolging kwam van IS. Duizenden mannen werden gedood en vrouwen en kinderen werden verkocht als seksslaven. Hun dorpen werden zeer zwaar beschadigd. Nu IS uitgeschakeld lijkt, mag niet zonder meer aangenomen worden dat de jezidi’s veilig zijn.

Cynisch

De IND-argumentatie dat ze ginds horen en als vaste bewoner worden aangemerkt als ze al vier jaar in een tentenkamp zitten, is een cynische trucredenering. Deze argumentatie druist in tegen de mensenrechten en de rechten van vluchtelingen. De Koerdische Autonome Regio (KAR) zag sinds 1991 haar bevolking verdriedubbelen door alle opvang van vluchtelingen: van 1991 tot 2003 uit Irak (wegens de boycot); in 2003 en volgende jaren uit Irak (wegens bombardementen door de VS en aanslagen); in 2011 uit Syrië en in 2014 uit de Ninivévlakte en wijdere omgeving (vanwege IS). De bevolking groeide van 3 miljoen in 1991 naar 9 miljoen in 2018. De regio zit vol en kan niet nog meer vluchtelingen aan.

Daarbij staan Koerden in de KAR sinds het referendum onder zwaardere druk van Bagdad, wat een gespannen situatie tot gevolg heeft. Het is onzeker hoe zich dat verder ontwikkelt. Het gevaar bestaat dat lokale of persoonlijke spanningen worden uitgeleefd op de meest zwakke groep: de jezidi’s.

In de vluchtelingenkampen leven ook grote groepen moslims. Als de omstandigheden verslechteren, ontstaat al snel een overlevingsstrijd, waarbij de meest kwetsbare groep dit moet ontgelden. Dat zijn de jezidi’s.

De Koerden willen zeker geen gebied delen met de jezidi’s, als dat niet al vanouds aan hen toebehoorde. Terugsturen is terugsturen naar een volstrekt onzekere toekomst, te midden van groepen die hen hebben vervolgd of daarbij hebben toegekeken, of hen soms hebben verraden. Jezidi’s terugsturen naar een tentenkamp in de KAR is hen terugsturen naar het gebied waar ze grote trauma’s opliepen. Dit kan zonder overdrijven als martelen worden aangemerkt.

Verbieden

Overigens behoort Nederland tot de landen die zeer in gebreke blijven als het gaat om het betalen van de aan de UNHCR toegezegde hulp voor de opvang van vluchtelingen in de regio. Politici bemoeien zich terecht met dit beleid van de IND. Het gaat niet om individuele gevallen, maar om een hele bevolkingsgroep. Er zou een ministerieel besluit moeten komen om de IND te verbieden jezidi’s zo te behandelen.

Omdat Kerk en Vrede al twintig jaar intensieve contacten heeft met jezidi’s, in het kader van een vredesproject, voelt de vereniging zich geroepen in dezen een eigen geluid te laten horen.

Henk Baars is voorzitter en Henk Blom is waarnemend secretaris van de vereniging Kerk en Vrede.