Van het een kwam het ander. Zo ervaren de Companen hoe God hun weg leidde vanuit hun toenmalige woonplaats Zuidhorn naar gebied waar Russisch wordt gesproken.

Het verhaal begint in 1976 als er in het gezin van Piet en Dineke een doof kindje wordt geboren. Uiteindelijk blijken drie van hun zes kinderen niet te kunnen horen. In 1980 gaat de oudste van hen naar de seculiere dovenschool H. D. Guyot in het nabije Haren in plaats van naar het protestants-christelijke Effatha in Voorburg. „Anders was hij de hele week van huis geweest.”

Vrijwilliger

Piet Compaan, dan docent Nederlands aan de vrijgemaakt-gereformeerde mavo in Zuidhorn, biedt dat jaar de directie van Guyot aan als vrijwilliger godsdienstlessen te geven aan christelijke dove kinderen. Die stond dat toe. „Na verloop van tijd vroegen steeds meer ouders hierom.”

De toeloop wordt zo groot dat hij van 1985 tot aan zijn pensionering in 2010 voor twee dagen in de week hiervoor een betaalde functie krijgt. „Er kwamen zelfs reformatorische kinderen uit Rijssen met een busje helemaal naar Haren”, vertelt Compaan in z’n twee-onder-een-kapper in het Drentse Zuidlaren.

Samen met doven ontwikkelt hij in die tijd in een landelijke werkgroep gebaren voor Bijbelse begrippen en namen. Ook begint hij met het schrijven van eenvoudige levensgeschiedenissen van Bijbelfiguren zoals Mozes, Samuel, Elia, Elisa, Daniël en Paulus. Ook de wonderen en gelijkenissen van de Heere Jezus en het leven van Maarten Luther en Bonifatius komen aan bod. Doven vertolken een aantal van deze boekjes in de Nederlandse Gebarentaal op dvd.

In 1998 bezoekt Dineke Compaan voor het eerst Wit-Rusland. Met anderen haalt zij kinderen op die lijden aan de gevolgen van radioactieve straling door de Tsjernobylramp in 1986. Later bezoekt ze samen met haar man nog vele keren het land. Piet: „We zeiden destijds tegen elkaar: Waarom halen we wel horende, maar geen dove kinderen naar Nederland?”

Ze leggen contact met een doveninstituut in Pinsk. In 2001 komen er voor het eerst acht dove Wit-Russische kinderen naar Nederland.

De Companen gaan aan de slag om Piets boekjes in het Russisch te laten vertalen. In 2002 en 2005 volgen er projecten om de gelijkenissen en het leven van Paulus in de Wit-Russische gebarentaal in Nederland te filmen.

Inmiddels zijn acht van de elf boekjes van Compaan in het Russisch vertaald. Het Wit-Russische Bijbelgenootschap drukt deze in het land zelf. Duizenden boekjes vonden inmiddels hun weg naar kinderen in Wit-Rusland.

Diaconale initiatieven

De stichting Vrienden van Effatha betaalde (een deel van) de film- en literatuurprojecten. Zij is een overblijfsel van de gelijknamige, inmiddels gefuseerde doveninstelling en steunt vooral buitenlandse projecten voor de verbetering van de positie van doven, zoals Compaans boekjes maar ook diaconale initiatieven.

Zo wist de Drenten een moestuin, een huiskamer/keuken en een gymlokaal te realiseren in het doveninternaat in Babroejsk, een Wit-Russische stad met ruim 200.000 inwoners. Ze bezoeken dat instituut elke herfstvakantie. Op hun projectenlijst staat de herinrichting van een gebouwtje tot lokalen waar de kinderen tuinbouwonderwijs krijgen.

„Dit internaat heeft een voorbeeldfunctie voor het hele land”, vertelt Piet. „Mensen komen er naartoe om te zien hoe het daar gaat. Ook Wit-Rusland streeft naar een grotere sociale volwaardigheid voor mensen met een beperking. We kennen er een doof meisje dat in de supermarkt achter de kassa zit.”

Het mooist van hun activiteiten vindt Dineke Compaan de verspreiding van de boekjes. „Die zorgen daar voor de verbreiding van het Evangelie. Wit-Russen hebben een soort Staatsbijbel en veel Russisch-orthodoxe boeken, maar weinig toegankelijke Bijbelverhalen en geen christelijk onderwijs. Nu krijgen ze die wel.”

De Companen zijn ook blij met het uitdelen van duizend Russische exemplaren van het boekje over Daniël in Rusland, Oezbekistan en Turkmenistan door stichting Friedensstimme. Daarnaast verspreidde een ook voor hen onbekende stichting exemplaren van zes van de elf boekjes in een land in de Kaukasus.

Goedkoopste manier

De Companen hebben wel een eigen site, maar geen stichting. „Dat willen we maar zo houden. We hebben tot nu toe steeds stichtingen, waaronder Ark Mission, kunnen vinden die ons werk bekostigden. Dit is de goedkoopste manier van werken. Wel krijgen we wat geld via familie, vrienden en enkele kerkelijke collectes. Daar steunen we een baptistenpastor in Babroejsk mee die alcoholverslaafde vrouwen helpt en evangelisatiekampen van de baptistenpredikant Nikolai in het stadje Byerazino.”

Ondertussen kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Piet Compaan zat weer regelmatig achter zijn laptop. Om het levensverhaal van Jozef te tikken. „Ook hiervoor hopen we weer een stichting te vinden die de uitgave wil betalen. Dat is ons gebed: dat Gods Woord verder mag gaan.”