„Veel bedrijven zijn terughoudend met de winstverwachtingen voor het hele jaar", zei analist Ronald Doeswijk van IRIS vrijdag. De gevolgen van de olieprijzen, die momenteel record na record breken, raken eerst de transportsector en de chemie. Deze sectoren leveren diensten en producten aan andere bedrijven, waardoor uiteindelijk de winstmarges over een brede linie onder druk komen te staan. Volgens Doeswijk moet uit de cijfers over het derde kwartaal blijken hoe het bedrijfsleven zich hier doorheen slaat.

ABN Amro waarschuwde deze week bij de presentatie van de cijfers over het afgelopen kwartaal voor de gevolgen van de dure olie. Mede daardoor blijft het economisch herstel broos, aldus topman Rijkman Groenink van de bank.

Inmiddels heeft ruim de helft van de bedrijven uit de AEX–index de winstcijfers over het afgelopen kwartaal gepubliceerd. Veel grote bedrijven wisten de verwachtingen van analisten te overtreffen. „Over het algemeen kun je zeggen dat de winsten meevallen", aldus de IRIS–analist. „Dat geldt zeker voor de Verenigde Staten, maar ik krijg die indruk ook in Nederland."

De grote technologiebedrijven hadden baat bij de opleving van de economie. De technologie staat bekend als een sector die snel profiteert van een aantrekkende economie.

Chipmachinefabrikant ASML en elektronicaconcern Philips bevestigden dat beeld. Philips verdiende in het tweede kwartaal 616 miljoen euro, tegen 42 miljoen euro in dezelfde periode een jaar eerder. ASML behaalde een nettowinst van 65 miljoen euro, terwijl het bedrijf uit Veldhoven in het voorgaande een verlies in die orde van grootte noteerde.

Beide bedrijven lieten zich ook optimistisch uit over de rest van het jaar. Het enthousiasme ging voorbij aan automatiseerder Getronics, die de afgelopen maanden juist somberder is geworden.

ASML en Philips dankten hun hogere winsten deels aan stevige reorganisaties in de voorbije kwartalen. Datzelfde geldt voor veel andere grote concerns die tot de hoofdfondsen op de effectenbeurs in Amsterdam behoren. Daardoor stegen de winsten afgelopen kwartaal vaak sneller dan de inkomsten. Ook de komende maanden zullen bedrijven scherp op de kosten blijven letten.

„Maar je ziet ook dat bedrijven langzaamaan weer durven te bekijken hoe ze sneller kunnen groeien. Dat betekent toch dat ze overnames moeten doen", aldus Doeswijk. Bankverzekeraar ING zei donderdag „nieuwe groeimachines" te zoeken en ook effectenhuis Van der Moolen betreedt weer voorzichtig het overnamepad. „Dat durven bedrijven alleen als ze meer vertrouwen hebben in de economie."