Al weken lang drongen zowel Democraten als Republikeinen er bij minister Barr van Justitie op aan het rapport van speciaal aanklager Mueller integraal in de openbaarheid te brengen. Weliswaar had de bewindsman ruim een maand geleden een samenvatting van vier pagina’s gepubliceerd, maar er bleven teveel vragen en onduidelijkheden. Donderdag maakte Barr het rapport van 450 bladzijden publiek.

Met de openbaarmaking is er wel meer duidelijkheid gekomen, maar blijft er toch nog de nodige mist hangen. Vast staat dat vooral tegenstanders van Trump bepaald niet overtuigd zijn geraakt dat hij een onbesmet blazoen heeft.

Deels heeft dat ermee te maken dat een aantal zaken in het rapport is weggelakt. Volgens Barr gaat het vooral om privacygevoelige punten en dingen die uit veiligheidsoverwegingen niet publiek gemaakt kunnen worden. Zeker Democraten vinden dat argument niet overtuigend.

Belangrijker is echter de vraag of Trump geprobeerd heeft de rechtsgang rond het onderzoek naar de Russische connectie te beïnvloeden. Mueller stelt in zijn rapport dat hij niet keihard kan zeggen dat op dit punt door Trump strafbare feiten zijn begaan. Evenmin wil hij stellen dat deze niet zijn gepleegd.

Ongewenste invloed

Mueller vindt dat het Amerikaanse Congres daarover een oordeel moet vellen. Dat heeft volgens hem „het gezag om een president te verbieden diens autoriteit op een corrupte manier te misbruiken en zo de integriteit van de rechterlijke macht te beschermen.”

Er zijn volgens de speciaal aanklager wel „verscheidene acties van de president geweest waarmee hij ongewenste invloed op het onderzoek gehad zou kunnen hebben.”

Volgens minister Barr heeft Mueller tien momenten opgesomd waarbij Trump mogelijk de rechtsgang tijdens het onderzoek heeft belemmerd. Zo vroeg de president zijn adviseur Don McGahn in juni 2017 om ervoor te zorgen dat Mueller zou worden ontslagen, aldus Mueller. Maar McGahn weigerde dat en zei dat hij liever zelf ontslag zou nemen. Ook andere naaste medewerkers gaven geen gehoor aan opdrachten van Trump om het onderzoek te frustreren. De president moedigde getuigen aan om vooral niet aan het onderzoek mee te werken.

Megafoon

Minister Barr verklaarde donderdag dat hij eerst zelf wil bekijken of er daadwerkelijk sprake is geweest van het frustreren van de rechtsgang door de president. Voor politieke tegenstanders van de president is dat weinig geruststellend. Zij zien Barr vooral als de megafoon van Trump. Dat werd volgens hen donderdag ook duidelijk. Barr gaf –heel opmerkelijk– een persconferentie voordat het Muellerrapport werd gepubliceerd. Commentatoren legden dat uit als een poging van de minister om de publieke opinie een bepaalde richting in te duwen. Daarnaast is er de kritiek dat Barr voorafgaand aan de publicatie van het rapport de advocaten van Trump heeft bijgepraat zodat deze zich konden voorbereiden op eventuele vragen.

Over één punt is Mueller in zijn rapport helder: Er was bij de presidentsverkiezingen van 2016 geen sprake van welbewuste samenwerking tussen het campagneteam van Trump en de Russen. Maar dat was al bekend, omdat Barr dat een maand geleden had geschreven.

Desondanks blijkt uit het verslag van Mueller dat Trump zelf niet gerust was op de uitkomsten van het onderzoek. Toen Trump hoorde dat Robert Mueller was aangesteld als speciaal onderzoeker sloeg hij in zijn stoel in het oval office achterover. „Lieve help. Dit is vreselijk. Dit is het einde van mijn presidentschap.”

Nadat donderdag het eindrapport was gepubliceerd, toonde Trump zich opgelucht. Hij had een „goede dag”, zei de president. „Er was geen samenzwering, en geen rechtsbelemmering.”

Ook zijn Republikeinse partijgenoten vinden dat er met deze publicatie een punt gezet moet worden achter de hele discussie over contacten met de Russen. „De Democraten willen blijven zoeken naar iets dat er niet is”, zei Kevin McCarthy, de leider van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden.

De Democraten daarentegen, zijn nog lang niet overtuigd van de onschuld van Trump. Zij willen dat Mueller zijn conclusies komt toelichten in het Congres. „Het is duidelijk dat minister Barr optreedt als Trumps persoonlijke advocaat, en niet die van Amerika”, zegt Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. „Ons land vraagt en verdient volledige openheid. Daarom moeten we Mueller rechtstreeks kunnen spreken.”

Wat dit hen oplevert? Dat is vooralsnog onduidelijk. Het ligt niet voor de hand dat ze erin zullen slagen Trump voortijdig uit het Witte Huis te krijgen. Daarvoor hebben ze onvoldoende zetels. Hooguit kunnen ze feiten aan het licht brengen waarvoor Trump na zijn presidentschap kan worden vervolgd.