Een van de opvallendste bevindingen uit het verslag, dat de AIVD jaarlijks uitbrengt, is de invloed van jihadistisch gedachtegoed op scholen.

Volgens de inlichtingendienst weten radicaalislamitische aanjagers zich sterk te positioneren binnen het aanbod van het onderwijs voor jonge moslims.

„Deze onderwijsinitiatieven lijken op het eerste oog laagdrempelig en onschuldig”, aldus het rapport. „Wij zijn echter van mening dat kinderen en jongvolwassenen door deze invulling van het onderwijs vervreemden van de samenleving en mogelijk belemmerd worden in hun deelname aan de maatschappij.”

Recent speelde de kwestie rond de mogelijke sluiting van het islamitische Haga lyceum. De school zou volgens informatie van de AIVD banden onderhouden met Tsjetsjeense rebellen.

In 2018 nam het aantal incidenten met een jihadistische, terroristische of radicaalislamitische achtergrond toe; de eerste stijging sinds de moord op Theo van Gogh in 2004. Zowel de aanval van een Syrische man in Den Haag –die op 5 mei drie mensen neerstak– als het steekincident op 31 augustus op Amsterdam Centraal –waarbij een 19-jarige Afghaan twee mensen ernstig verwondde– rekent de AIVD tot terrorisme.

IS

De terroristische dreiging komt volgens de inlichtingendienst van jihadistische organisaties als IS en al-Qaida, maar ook van kleinere jihadistische netwerken of individuen. IS blijft een bedreiging, ondanks dat deze groepering zo goed als verslagen is.

In Nederland vormen de zogenaamde Syriëgangers een reële bedreiging. Eind 2018 waren er ongeveer 55 strijders uit Syrië en Irak teruggekeerd naar Europa, aldus het rapport. De AIVD schat dat de jihadistische beweging in Nederland ruim 500 leden telt. Enkele duizenden personen in Nederland sympathiseren met het jihadistisch gedachtegoed zonder echt tot de beweging te behoren.

De bedreiging voor Nederland komt niet alleen uit jihadistische hoek. Ook Rusland is vanwege spionageactiviteiten een risico. Vanuit dat land is de interesse in Nederland sinds het neerhalen van vlucht MH17 gegroeid. Rusland blijft volgens de AIVD informatie inwinnen over de onderzoeken naar de ramp. Daarnaast constateerde de inlichtingendienst dat er vanuit Rusland, met beperkt effect, pogingen zijn gedaan tot online beïnvloeding in het Nederlands op sociale media.

Het jaarverslag signaleert een verharding in het maatschappelijk debat. Sympathisanten met het anti-islamstandpunt zijn steeds minder alleen mannen –zoals voorheen. Ook trekt het antioverheidssentiment dat binnen deze groep heerst sympathisanten aan die geen verleden hebben met het rechts-extremisme.