Wat is er in het afgelopen jaar gepasseerd?

Deze eerste stappen naar een aardgasvrij Nederland zijn gezet. De belangrijkste datum om te noteren: 1 juli 2018. Sinds die dag moeten nieuwe woningen aardgasvrij gebouwd worden. Een gasaansluiting is dus niet meer verplicht.

Een ander moment was 1 oktober vorig jaar. Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) kende toen aan 27 gemeenten een subsidie toe voor het aardgasvrij maken van een complete wijk. In deze zogeheten proeftuinen wordt gekeken hoe een bestaande wijk succesvol van het aardgas afgehaald kan worden, terwijl de energierekening betaalbaar blijft. De kennis en ervaring uit deze pilots moeten belangrijke lessen opleveren.

Verder stond het afgelopen jaar vooral in het teken van de discussie over aardgas.

Welke discussie?

De meeste politieke partijen zijn het wel eens met de koers die Nederland moet varen. Onze huizen moeten over pakweg dertig jaar op een duurzame manier verwarmd worden. Toch werd dit geluid niet zelden overstemd door Thierry Baudet. De voorman van Forum voor Democratie betwist de noodzaak van verduurzaming en doet de energietransitie af als een zinloos, geldverslindend project.

Het debat spitste zich onder meer toe op hoeveel geld de energietransitie mogelijk zou gaan kosten. Misschien wel 1000 miljard? En: Moet iedereen nu aan een warmtepomp?

En gaat het zoveel geld kosten?

Dat de transitie naar duurzame energie en warmte veel geld gaat kosten, staat buiten kijf. Het precieze aantal euro’s is nu uiteraard koffiedik kijken. Baudet en co vergeten echter dat de transitie ook veel oplevert aan banen en bedrijvigheid en dat niets doen uiteindelijk nog meer geld kost. Omdat anders de overstap naar duurzame vormen van energie over enkele decennia heel abrupt en ineffectief gaat. Waarom? Omdat fossiele brandstoffen opraken.

De vragen over geld mogen uiteraard gesteld worden, maar doen intussen niets af aan de opgave waar Nederland voor staat.

Hoe groot is de opgave voor het gasloos maken van woningen?

Enorm. De opgave ligt vooral bij de bestaande woningen. Het grootste deel van de ruim 7,7 miljoen huishoudens in Nederland zit nog aan het gas. In 2050 moet de energievoorziening volledig duurzaam zijn. Dat betekent dat er tot die tijd elke dag zeker zevenhonderd woningen gasloos gemaakt moeten worden. Elke dag!

De echte uitdaging ligt ondertussen bij de particulier. En dus niet bij de huursector. Woningcorporaties zetten al flinke stappen naar verduurzaming van hun woningvoorraad. Particulier woningbezit is ruim de helft van het totaal: een krappe 4,4 miljoen, aldus cijfers van het CBS. Hoe krijg je die huishoudens mee?

Moet je als particulier nu zo snel mogelijk overstappen op een warmtepomp?

Nee, dat is niet verstandig. Of een warmtepomp voor een woning de beste oplossing is, hangt er nog maar van af. Wacht daarom eerst op de plannen van de gemeente. Misschien komt er in de wijk wel een warmtenet te liggen. Dat zou een lokale oplossing betekenen en daarmee is een individuele warmtepomp niet nodig. Bij een warmtenet stroomt er warm water door goed geïsoleerde leidingen door de wijk naar de woningen. In gemeentelijke warmtevisies wordt aangegeven in welke wijken er warmtenetten komen.

Wat is een warmtevisie?

Elke gemeente moet uiterlijk in 2021 een warmtevisie hebben. De meeste gemeenten zijn dan ook al volop met het uitdenken ervan bezig. Een warmtevisie –ook wel warmteplan of transitievisie warmte genoemd– beschrijft voor een gemeente of regio welke alternatieven het beste kunnen worden ingezet in plaats van aardgas. Welke warmtebronnen hebben potentie en welke niet? Staat er in de gemeente een grote fabriek of is er zware industrie waarvan de restwarmte is te gebruiken voor een warmtenet? Of zijn er misschien veel boerderijen? De mest kan worden vergist tot biogas. Dat kan als alternatief voor aardgas door de leidingen stromen.

De warmtevisie vormt ook een routekaart, waarin staat in welke volgorde en op welke termijn wijken van het aardgas gaan. Per wijk moet aangegeven worden welk alternatief voor aardgas wordt ingezet.

Kun je als huiseigenaar dan nog helemaal niets doen?

Zeker wel. Nog los van hoe je huis in de toekomst verwarmd gaat worden, is isoleren altijd zinvol. En het levert nog comfort op ook.

Besluit gaswinning Groningen

Het kabinet maakte op 29 maart 2018 –vrijdag precies een jaar geleden– bekend dat de gaskraan in Groningen definitief dichtgaat. In 2030 zal er geen druppel Gronings gas meer worden opgepompt. Tot die tijd wordt de gaswinning steeds verder afgebouwd.

De beslissing heeft enorme gevolgen voor de warmtevoorziening in Nederland. In de Kamerbrief over de gaswinning benadrukte minister Wiebes destijds dat de afbouw van de gasvraag huishoudens direct zal raken. Per jaar zullen vanaf 2021 30.000 tot 50.000 bestaande woningen van het gas worden gehaald. Later zal het tempo omhoog gaan naar 200.000 woningen per jaar.