Die boodschap klinkt op uit het donderdag gepresenteerde jaarverslag van De Nederlandsche Bank (DNB). Hoewel allerlei signalen erop duiden dat we aankoersen op ongunstiger tij, is president Klaas Knot niet somber. „De economie groeit zonder onderbreking verder”, er ligt geen recessie (een periode van krimp) in het verschiet, luidt zijn verwachting.

Wel acht hij het waarschijnlijk dat de conjunctuur de komende jaren zal afvlakken. De krapte op de arbeidsmarkt speelt daarbij een voorname rol. De belemmeringen die bedrijven op dit punt ervaren, nemen toe. Hij schrijft: „Het is klip en klaar dat –gegeven de volledige bezetting van de productiecapaciteit– de groei alleen omhoog kan als de productiviteitsgroei versnelt.” Met andere woorden: het beleid dient erop gericht te zijn met hetzelfde aantal mensen een hogere productie te realiseren.

Loonontwikkeling

Ondanks de problemen om personeel te vinden, blijft de loonontwikkeling –anders dan in het verleden in die situatie– gematigd. De flexibilisering van de arbeidsmarkt, met steeds meer zzp’ers, en de tanende invloed van de vakbonden spelen onder andere daarbij een rol. Ook de inflatie trekt niet aan. Die is blijkbaar minder gevoelig geworden voor capaciteitsgrenzen. Dat valt mede toe te schrijven aan verhevigde concurrentie als gevolg van globalisering en technologische vooruitgang. En die factoren verdwijnen niet door vraagstimulering, wat de Europese Centrale Bank (ECB) beoogt met zijn ruime geldbeleid, merkt Knot in dit verband op.

Wereldwijd blijven „de vooruitzichten nog altijd positief.” Maar er zijn wel de bekende risico’s: een abrupte vertraging van de Chinese economie, handelsspanningen en opflakkerend protectionisme, een harde brexit. Voorts wijst Knot op, zoals hij het aanduidt, klimaatgerelateerde onzekerheden. Bijvoorbeeld de overgang naar minder vervuilende auto’s heeft nu al tastbare gevolgen voor de Duitse industrie.

De bankpresident dringt aan op hervormingen die ertoe bijdragen dat de economie beter is voorbereid op tegenwind. Zo vraagt hij uitvoerig aandacht voor een grondige herziening van het pensioenstelsel, een onderwerp waarover al jaren wordt gesproken zonder dit dit iets oplevert. Nederland hamert in Europa doorgaans op het doorvoeren van structurele hervormingen, maar bij ons ontbreekt een zelfde voortvarendheid als het gaat om de pensioenen, constateert hij.

„Hervorming is wenselijk om het stelsel beter aan te laten sluiten bij de arbeidsmarkt en spanningen tussen generaties te verlichten.” Afschaffing van de doorsneesystematiek zou een eind kunnen maken aan de herverdeling van jong naar oud en door maatwerk bij beleggingen zullen rendementen beter passen bij individuele voorkeuren. Tegelijk waarschuwt Knot dat een hervorming geen oplossing betekent voor de huidige kwetsbare financiële positie van de fondsen. „Een structurele verbetering in het perspectief op indexatie ontstaat alleen wanneer meer opzij gelegd wordt voor het opbouwen van pensioen.”

Een andere aanbeveling van de zijde van DNB betreft een extra beperking van de hypotheekrenteaftrek. Die wordt al geleidelijk teruggebracht tot 37 procent. Een verdere vermindering leidt tot een evenwichtiger belasting van vermogens en schulden van huishoudens. De bestaande aftrek stimuleert schuldfinanciering boven de inzet van eigen middelen. Door de fiscale subsidie liggen bovendien de huizenprijzen in ons land hoger dan gemiddeld in het eurogebied. Daardoor bevordert de regeling het eigenwoningbezit minder dan velen denken.

CO2-heffing

DNB steunt het plan voor een CO2-heffing. De centrale bank meent dat de Nederlandse economie zo’n belasting kan dragen. Om de negatieve gevolgen voor bepaalde bedrijfstakken te verzachten kan een deel van de opbrengst naar de desbetreffende ondernemingen gaan, mits zij het geld aanwenden voor het ontwikkelen van schonere technologie.

Verder breekt Knot nog maar eens een lans voor normalisatie van het monetaire beleid. We wisten al dat hij nooit enthousiast is geweest over het extreem ruime beleid van de ECB van de laatste jaren, met een ongekend lage rente en een grootscheeps programma voor het opkopen van obligaties. De normalisatie komt traag op gang, stelt hij nu vast.