De lente hangt in de lucht en wandelaars doorkruisen natuurgebied de Duinen van Oostvoorne. Een stel met een hondje dat een gewatteerd jasje draagt tegen de kou, een ouder echtpaar dat in ganzenpas stevig doorstapt en een gezelschap dat foto’s maakt en luistert naar een gids van het Zuid-Hollands Landschap.

Een achttal gallowayrunderen scharrelt onverstoorbaar door de ruigte op de zandheuveltjes. Op hun gemak wandelen de dieren later gezamenlijk naar een van de plassen verderop om van het glasheldere water te drinken. De galloways –zwarte, niet al te grote runderen zonder hoorns– eten graag jong riet, bladeren en twijgen en houden zo het opschietend struweel in toom.

Het fijnere werk, het kort houden van gras en kruiden, is voorbehouden aan de paarden die, anders dan de runderen, beschikken over boven- en ondertanden en daarmee de kortste sprieten weten af te bijten. De ijslandse pony die op het terrein van zo’n 200 hectare rondloopt, een schimmel, is de laatst overgeblevene van een kleine kudde en inmiddels zo’n 23 jaar oud. Hij laat zich vandaag niet zien.

De kudde, die uit een tiental dieren bestond, was in de jaren negentig aangeschaft om samen met de galloways te voorkomen dat het kalkrijke duingebied in één groot bos zou veranderen. In de loop der jaren zijn de hengsten gecastreerd, waarna de kudde langzaam uitstierf. Het Zuid-Hollands Landschap wil geen tijd kwijt zijn aan het beheren van een kudde paarden.

De waarde van het natuurgebied zit hem in de afwisseling van bos, grasland en kale stuifduinen waar de zandhagedis zich thuis voelt. Daardoor behoort het volgens boswachter Mirjam Eikelenboom „wat biodiversiteit betreft tot een van de rijkste van het land.”

Vruchtbaar

Hoog in de populieren laten bollen maretak zien dat het er betrekkelijk vruchtbaar is. In de heemtuin zorgen narcissen, blauwe druifjes en sneeuwklokjes voor kleurige vlakken en ook de helleborus bloeit. Deze rijkdom aan planten in combinatie met beuken, eiken, berken en na de Tweede Wereldoorlog geplante naaldbomen trekt alle mogelijke insecten, vogels en andere dieren. Eikelenboom raapt een afgekloven dennenappel op: „Kijk, eekhoorns. Je ziet ze zelden, maar ze zijn er wel.”

Hoewel de duinen in het uiterste westen van Oostvoorne geen deel uitmaakten van de Atlantikwall, telden die in de oorlog 96 Duitse bunkers om aanvallen vanaf zee af te slaan. De boswachter: „Dit is door de mens gecreëerd gebied dat de natuur weer heeft overgenomen.”

Een „spinnenweb van paden” maakt deze trekpleister voor recreanten toegankelijk. Juist vanwege die bezoekers vroeg het Landschap zich af of het wel verstandig was opnieuw ijslanders aan te schaffen.

Vanwege de beperkte omvang van het gebied moest er in geen geval een kudde komen die jaar in jaar uit verder uitdijt, en dus wordt er opnieuw een tiental ruinen –gecastreerde hengsten– aangeschaft. Geen hengsten, die hebben onderling nog weleens een schermutseling om de hiërarchie in de groep. En ook geen merries, omdat ook hun gedrag hormonaal wordt gestuurd, vertelt Eikelenboom. „We willen niet dat de paardjes en de bezoekers met elkaar botsen. Ruinen zijn rustig en voorspelbaar.”

Schuw

De ijslanders, winterharde pony’s afkomstig van het gelijknamige eiland in de Noordelijk IJszee, worden daarom opgevolgd door exmoorpony’s, oerpaardjes uit Exmoor in het noorden van het Britse Cornwall. Die kunnen net zo goed zomer en winter buiten zijn. Ze zijn wat schuwer en rustiger dan de ijslanders, die behoorlijk nieuwsgierig en dus opdringerig kunnen zijn, waar niet iedereen van gediend is. Doordat exmoors een slag kleiner zijn dan ijslanders boezemen ze wandelaars en fietsers bij onverwachte ontmoetingen ook minder angst in.

Ondanks deze overwegingen werden er wenkbrauwen gefronst, vertelt Eikelenboom, want lag het niet voor de hand konikpaarden over te nemen uit de Oostvaardersplassen? Daar zijn er immers te veel en Staatsbosbeheer wil ervan af. Die optie is maar kort overwogen, aldus de boswachter: „De paardjes uit Flevoland zijn gewend aan een weids en open landschap, waar ze in galop doorheen kunnen rennen. Bovendien vertonen ze sterk kuddegedrag en zijn niet bang voor mensen, waardoor ongewenste confrontaties op de loer liggen.”

Met een crowdfundingsactie is het geld voor de aanschaf van de kudde en het transport van de dieren al bijeengebracht. Hoeveel er opgehaald is, wil Eikelenboom niet prijsgeven maar ze is erg tevreden: „Het doelbedrag hadden we onverwacht snel bereikt.”

Wanneer de paardjes precies worden aangeschaft en hun entree maken, is nog niet bekend.